قتل نفس زکیه
«نفس زکیّه» یعنی، فرد بی گناه، پاک، کسی که قتلی انجام نداده است و جرمی ندارد. در داستان حضرت موسی علیه السلام وقتی شخصی برخورد او را می بیند در اعتراض به کار وی می گوید:
«اَقَتَلْتَ نَفْساً زَکیَّهً بِغَیْرِ نَفْسٍ.»
(کهف (18)، آیه 74.)
(آیا جان پاکی را بی آن
که قتلی انجام داده باشد، می کشی؟»
گویا در آستانه ظهور حضرت مهدی علیه السلام درگیر و دار مبارزات زمینه ساز انقلاب مهدی علیه السلام، فردی پاکباخته و مخلص، در راه امام علیه السلام می کوشد و مظلومانه به قتل می رسد.
این رخداد عظیم، طبق بیان روایات بین رکن و مقام – در بهترین مکان های زمین – اتفاق می افتد.
(کمال الدین، ج 1، ص 330، ح 16.)
فرد یاد شده از اولاد امام حسن مجتبی علیه السلام است که در روایات، گاهی از او به عنوان «نفس زکیّه» و «سید حسنی» یاد شده است.
(ر.ک: کتاب الغیبه، ص 445، ح 440.)
قتل نفس زکیّه، از نشانه های حتمی و متصل به ظهور است و هر چند در منابع اهل سنّت نامی از آن برده نشده، ولی در منابع شیعه، روایات آن فراوان و بلکه متواتر است.
(الخصال، ج 1، ص 303، ح 82؛ کتاب الغیبه، ص 435، ح 425؛ الکافی، ج 8، ص 310، ح 483؛ منتخب الاثر، ص 459.)
از این رو، در اصل تحقق چنین حادثه ای – به عنوان علامت ظهور – شکی نیست؛ هر چند اثبات جزئیات آن و نیز زمان و مکان تحقق آن و ویژگی های مقتول، مشکل است.
برخی احتمال داده اند:
مراد از نفس زکیّه، محمد بن عبداللّه بن حسن، معروف به نفس زکیّه است که در زمان امام صادق علیه السلام در منطقه «احجار زیت» در نزدیکی مدینه کشته شد.
این احتمال درست نیست، به چند دلیل:
1. لازمه اش این است که پیش از تولد حضرت مهدی علیه السلام؛ بلکه پیش از آن که امامان از آن خبر دهند، این نشانه رخ داده باشد.
2. در روایات تصریح شده که «نفس زکیّه»، بین رکن و مقام
کشته می شود و حال آنکه محمد بن عبداللّه بن حسن در منطقه «احجار زیت» (در نزدیکی مدینه) کشته شده است.
3. همان گونه که در روایات اشاره شده قتل نفس زکیّه از نشانه های حتمی و متصل به ظهور است؛ حال آنکه محمد بن عبداللّه، سال ها پیش از تولد حضرت مهدی علیه السلام به قتل رسیده است.
امام باقر علیه السلام می فرماید:
«لَیْسَ بَیْنَ قِیامِ قائِمِ آلِ محمد وَ بَیْنَ قَتْلِ النَّفْسِ الزَّکِیَّهِ اِلاّ خَمْسَ عَشَرَهَ لَیلَه.»
(الارشاد، ج 2، ص 374؛ کتاب الغیبه، ص 445، کمال الدین، ج 2، ص 649.)
(بین ظهور مهدی علیه السلام و کشته شدن نفس زکیّه، بیش از پانزده شبانه روز فاصله نیست.»
محمد بن عبداللّه بن حسن، معروف به نفس زکیّه، در زمان امام صادق علیه السلام و در سال 145 ه. ق به قتل رسیده و از آن هنگام تا به حال، بیش از ده قرن می گذرد و نمی تواند علامت متصل به ظهور باشد.
به نظر می رسد، اموری چون همنامی وی و پدرش با پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و پدر گرامی ایشان، شباهت ظاهری، بودن وی از خاندان شریف و بزرگوار امام حسن مجتبی علیه السلام وجود برخی نشانه ها (چون داشتن خالی سیاه بر روی کتف راست)، قیام وی در شرایط سخت و در اوج خشونت بنی امیه و از همه مهم تر، شیطنت ها و تحریف های بنی عباس، سبب گشته بود که مردم به اشتباه بیفتند و گروهی او را مهدی تصور کنند!
علاوه بر این، از بعضی قرینه ها استفاده می شود که خود «نفس زکیّه» و پدرش عبداللّه محض، – که شیخ بنی هاشم در آن عصر به شمار می رفت – و نیز برادرش ابراهیم، به
ایجاد و تقویت این شبهه در بین مردم دامن می زدند و چنین وانمود می کردند، گویا مهدی ایشان، همان مهدی موعود است. آنان می خواستند از این راه، در رسیدن به قدرت و پیروزی انقلاب خویش و در هم شکستن بنی امیه کمک بگیرند.
امام صادق علیه السلام در همان هنگام، آنان را از این کار بازداشت.
(بحارالانوار، ج 47، ص 131.)