همه چیز در مورد سیاه دانه ، فواید و مضرات

 سیاه دانه طعمی تلخ دارد و به عنوان ادویه در مواد غذایی به خصوص ترشیجات استفاده می شود.این دانه بومی جنوب غربی آسیاست و از قدیم به عنوان ضد انگل، ضد باکتری و مسهل استفاده می کردند. مصرف سیاه دانه برای زنان شیرده مفید است زیرا باعث افزایش ترشح شیر می شود. نام های دیگر سیاه دانه، سیاه تخمه، سرنیچ سیاه، سنوخ سیاه، کمون اسود، شونیز، شونوز و کمون هندی است.

سیاهدانه به چه شکلی قابل استفاده است؟

معمولا می‌توان سیاهدانه را در قالب عصاره، قرص و چای خریداری نمود، اما بعضی افراد باور دارند این ماده اثر بیشتری را به شکل عصاره بر جای می‌گذارد. دوز مصرفی مناسب مصرف سیاه دانه ۱ یا ۲ قاشق چای‌‌خوری روغن سیاه دانه یا ۲ عدد کپسول آن در روز است. کپسول‌های سیاه دانه معمولا محتوی ۱۰۰۰ میلی‌گرم از آن هستند. مصرف سیاه دانه به‌ندرت موجب بروز عوارض جانبی می‌شود، اما در مطالعه‌ای که بر روی موش‌ها صورت گرفت، مقادیر بالای آن باعث اختلالات کلیه و کبد شد.

طبع سیاه دانه

طبع سیاه دانه خیلی گرم و خشك است.

مقابله با التهاب بدن

روغن سیاه دانه از هزاران سال پیش تاکنون خاصیت دارویی، غذایی و حتی آرایشی بهداشتی داشته است. امروزه بسیاری از مردم به جای مصرف آسپرین یا ایبوپروفن از این روغن برای جلوگیری از درد و التهاب استفاده می‌کنند همچنین این روغن از تخریب سلولی جلوگیری می‌کند.

مقابله با آسم

افراد آسمی در مواجهه با حملات آسم می‌توانند با استفاده از روغن سیاه دانه تنفس خود را بهبود ببخشند؛  محققان معتقدند این روغن می‌تواند به عنوان یک روش درمانی برای بیماران آسمی محسوب شود.

 زخم معده

زخم معده زخم‌های دردناکی هستند که در اثر آسیب اسید معده به پوشش مخاطی معده بروز می‌کنند. براساس مطالعات سیاه دانه می‌تواند به حفظ پوشش معده و پیشگیری از بروز زخم معده کمک بکند.

در یک مطالعهٔ جانوری ۲۰ موش مبتلا به زخم معده با سیاه دانه تحت درمان قرار گرفتند. سیاه دانه به درمان ۸۳٪ موارد کمک کرد و توانست به‌اندازهٔ داروهای رایج درمان زخم معده مؤثر باشد.

براساس یک مطالعهٔ جانوری دیگر سیاه دانه و جزء فعال آن در جلوگیری از پیشرفت زخم معده و محافظت از پوشش معده در برابر تأثیرات منفی نوشیدنی‌های الکلی موفق بود. البته مطالعات فعلی محدود به جانوران بوده و برای اطلاع دقیق از نحوهٔ تاثیر سیاه دانه در درمان زخم معده در انسان‌ها به مطالعات بیشتری نیاز است.

مقابله با سرطان

روغن سیاه دانه برای درمان سرطان مؤثر است و مطالعه‌ای با این هدف روی موش‌ها انجام شد که نشان داد رشد سلول‌های سرطانی از طریق مصرف این گیاه کاهش می‌یابد.

مفید برای عملکرد قلب

در بخش‌های مختلف دنیا از سیاه دانه برای بهبود عملکرد قلب، مقابله با پر فشاری خون، مقابله با دیابت و چاقی استفاده می‌شود؛ مصرف پودر سیاه دانه برای بهبود عملکرد اندام‌های ذکر شده و کلسترول در شرایط هوازی توصیه می‌شود.

کلسترول به دستهٔ چربی‌ها تعلق دارد و در بدن یافت می‌شود. بدن به مقادیری از کلسترول نیاز دارد. اما تجمع مقادیر بالای آن در خون خطر بروز بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد.

سیاه دانه در کاهش کلسترول مؤثر است. براساس یک بررسی از ۱۷ مطالعهٔ مختلف مصرف مکمل‌های سیاه دانه می‌تواند کلسترول کل، کلسترول بد و تری گلیسیرید خون را به‌طور چشمگیری کاهش بدهد. روغن سیاه دانه در کاهش کلسترول موفق‌تر از پودر سیاه دانه عمل کرد. ولی تنها پودر سیاه‌ دانه توانست موجب افزایش کلسترول خوب بشود.

براساس یک مطالعه بر روی ۵۷ مبتلا به دیابت مصرف مکمل سیاه دانه به‌مدت یک سال موجب کاهش کلسترول بد، کلسترول کل و افزایش کلسترول خوب شد.

مطالعه‌ای که اخیراً بر روی ۹۴ مبتلا به دیابت انجام گرفت نیز نتایج مشابهی را نشان داد. این مطالعه نشان داد مصرف روزانه ۲ گرم سیاه دانه به‌مدت ۱۲ هفته می‌تواند کلسترول کل و کلسترول بد خون را کاهش بدهد.

مقابله با التهابات مفصلی

یکی از اختلالات خود ایمنی بدن ورم مفاصل است که به دنبال آن استخوان‌ها را هم درگیر می‌کند. یک مطالعه نشان داد مصرف هر روز روغن سیاه دانه به کاهش التهابات مفاصل کمک می‌کند.

تسکین روماتیسم روغن سیاه دانه

یک فنجان روغن سیاه دانه را گرم کنید. سپس قبل از خواب آن را در محل درد بمالید و خوب ماساژ دهید. بعد محل مورد نظر را با یک تکه پارچه پشمی باندپیچی نموده و استراحت کنید.

 سیاه دانه برای درمان سرگیجه و درد گوش

یک قاشق مرباخوری عسل را با چند قطره روغن سیاه دانه مخلوط کرده و هر صبح ناشتا، میل کنید. این کار را حداقل تا 11 روز ادامه دهید.

باروری مردان

مطالعات نشان می‌دهد روغن سیاه دانه به باروری مردان کمک می‌کند البته مطالعات کلینیکی بیشتری باید انجام شود تا ساز و کار این درمان در آقایان نابارور مشخص شود.

سیاه دانه برای درمان اسهال

یک قاشق غذاخوری سیاه دانه‌ی آسیاب شده را با نصف استکان عصاره‌ی تره تیزک (شاهی) مخلوط کرده و پس از صرف غذا در سه وعده میل نمایید.

درمان آکنه

از قرن‌ها پیش تاکنون برای درمان جوش صورت پسوریازیس و التهابات پوستی از روغن سیاه دانه استفاده می‌کردند. مطالعات نشان می‌دهند این روغن کارکردی مشابه داروهای شیمیایی درمان آکنه دارد.

سیاه دانه برای آسم

آزمایشات انجام شده بر روی تعداد زیادی حیوانات مبتلا به آسم به وضوح نشان می دهد که اثرات سیاه دانه (همراه با آویشن) نتایج بسیار چشمگیری را نسبت به داروهای معمولی دارد.بنابر دیگر آزمایشات نوشیدن آب جوش به همراه عصاره سیاه دانه اثرات بسیار مطلوبی را برای افراد مبتلا به آسم و راههای هوایی آنها دارد.

مقابله با آلرژی

در یک مطالعه تأثیر روغن سیاه دانه بر درمان واکنش‌های آلرژیک و تب یونجه بررسی شد و پس از ۶ هفته ۹ نفر از ۱۰ مورد مطالعه با کاهش سرفه، خارش و دیگر علائم آلرژیک مواجه شدند البته برای قطعیت یافتن این نتیجه،  به مطالعات بیشتری نیاز است.

سیاه دانه برای درمان ناراحتی‌های کبدی

مقداری از پودر سیاه دانه را با گیاه صبر زرد (آلوئه ورا) و عسل مخلوط کرده و هر صبح ناشتا، به مدت هفت روز یک قاشق مرباخوری از آن را میل کنید.

همچنین می‌توانید روغن سیاه دانه را که در حال جوش است، با غنچه‌ی برگ‌های بید (برگ‌های کوچک) مخلوط کرده و پیش از خواب یک قاشق مرباخوری از آن را به مدت یک هفته میل کنید

ضد عفونت بدن

باکتری‌ها عامل فهرست بلندبالایی از عفونت‌های خطرناک از عفونت گوش گرفته تا سینه‌پهلو هستند. برخی مطالعات درون‌کشتگاهی نشان دادند که مصرف سیاه دانه می‌تواند خاصیت ضدباکتری داشته باشد و در مبارزه با انواع سویه‌های باکتری‌ها مؤثر باشد.

براساس یک مطالعه مصرف موضعی سیاه دانه در نوزادان مبتلا به عفونت استافیلوکوکی پوست نشان داد که سیاه دانه به‌اندازهٔ مصرف آنتی‌بیوتیک‌های رایج در درمان عفونت ناشی از این باکتری‌ها مؤثر است.

استافیلوکوک اورئوس (طلایی) مقاوم به متی‌سیلین یک سری از باکتری‌ها هستند که درمان آنها دشوار است و در مقابل آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم‌اند. در یک مطالعه سیاه دانه توانست نیمی از نمونه‌های این باکتری‌ها را که از بدن مبتلایان به دیابت استخراج شده بود درمان بکند. چندین مطالعهٔ درون‌کشتگاهی دیگر نیز از تأثیر سیاه دانه در جلوگیری از رشد این باکتری‌ها و بسیاری از باکتری‌های دیگر حکایت دارند.

بااین‌حال مطالعات انجام‌گرفته بر روی انسان‌ها محدود هستند و به مطالعات بیشتری نیاز است تا بفهمیم سیاه دانه چگونه بر سویه‌های مختلف باکتری‌ها در بدن تأثیر می‌گذارد.

خواص سیاه دانه در طب اسلامی

مصرف سیاه دانه در طب اسلامی تاکید شده است و امامان و پیامبر اکرم (ص) از خواص آن برای درمان درد‌ها نام برده اند.

احادیث در مورد سیاه دانه

پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم فرمود: “ما من داء إلا فی الحبة السوداء منه شفاء إلا السام” یعنی هیچ بیماری نیست مگر شفای آن در سیاه دانه است جز مرگ.

پیامبر اکرم در موردسیاه دانه میفرمایند : خواص سیاه دانه و عسل به قدری زیاد است که مشکلات انسان از ناخن پا تا موی سر را برطرف میکند. روزانه یک قاشق چایخوری سیاه دانه را به همراه یم قاشق مربا خوری عسل به هنگام صبح میل کنید.

امام رضا علیه السلام درباره خواص اعجاب انگیز سیاه دانه می‌فرماید: در سیاهدانه برکت است. در چهل چیز خداوند برکت قرار داده ازحبوبات و جمادات هم سیاهدانه را بر گزیده است.

مطابق توصیه امام رضا علیه السلام سیاه دانه و بوییدن گل نرگس خاصیت ایمنی در برابر زکام را دارند. امام رضا (ع) می‌فرماید: وَلیشُمَّ النَّرجِسَ؛ فَإِنَّهُ یأمَنُ الزُّکامَ، وکذلِک الحَبَّةُ السَّوداءُ، گل نرگس ببویید؛ زیرا از زکام، ایمنی می‌بخشد و همچنین است سیاه دانه.

سیاهدانه چگونه باعث کاهش وزن می شود؟

یکی از مهم ترین فواید سیاهدانه در بدن اثرات آنورکسیک یا کاهش اشتها است که به دلیل فیبر بالای آن می‌باشد. محققان باور دارند با کنترل اشتها و ثابت نگه داشتن قند خون می‌توانید کاهش وزن بیشتری انتظار داشته باشید و سلامت کلی بدنتان را بهبود بخشید.

این ثبات در قند خون میل ما به پرخوری و مصرف کربوهیدرات‌هایی مانند برنج، نان و شیرینی جات را کاهش می‌دهد. مطالعات ثابت کرده اند تنها با کنترل اشتها می توانید 1 تا 2 کیلوگرم در ماه وزن کم کنید. این تصور وجود دارد که سیاهدانه به کاهش چربی های شکمی نیز کمک می‌کند.

خواص سیاه دانه و عسل

خواص سیاه دانه معجون سیاه دانه و عسل معروف به معجون دوسین از داروهای ساده و در عین حال موثری هست که از قدیم در طب سنتی محبوب بوده و برای درمان بیماری های مختلفی از آن استفاده می شده است.این معجون خواص بسیار زیادی دارد که در این مطلب به بخشی از آنها اشاره می کنیم.

عوارض سیاه دانه

فشار خون پایین

مرکز سرطان Memorial- Sloan-Kettering هشدار داده که سیاه دانه می‌تواند فشار خون را تا نقطه‌ی کم‌فشاری خون کاهش دهد. این وضعیت زمانی‌که از داروهای کاهنده‌ی فشار خون یا دارو های مدر استفاده کنید، حساسیت بیشتری ایجاد می‌کند. فشار خون پایین می‌تواند موجب کاهش انتقال اکسیژن به مغز شود و موجب بروز خستگی، حالت تهوع، تاری دید، تنفس کم‌عمق، سرگیجه و کاهش هوشیاری شود. کاهش بسیار شدید فشار خون می‌تواند زندگی فرد را تهدید کند.به افرادی که به طور مستمر سیاه دانه مصرف می کنند توصیه می شود فشار خون خود را چک کنند و در صورت پایین بودن فشار خون ، به مصرف سیاه دانه پایان دهند.

سیاه دانه ممنوع برای زنان بادار

براساس تحقیات مرکز سرطان Memorial-Sloan-Kettering زنان بادار نباید به هیچ عنوان از سیاه دانه استفاده کنند. این امر بیشتر به آن خاطر می باشد که سیاه دانه می‌تواند بر انقباضات ماهیچه‌ های صاف اطراف رحم تأثیر بگذارد. برای تعیین دقیق تأثیر سیاه دانه بر بارداری ارزیابی‌ های بیشتر موردنیاز است. بنابراین بهتر است در زمان بارداری از سیاه دانه استفاده نکنید.تحقیقات در این مورد ادامه دارد و در سال های آتی میتوان نظر قطعی داد که سیاه دانه برای زنان باردار مضر می باشد یا خیر.

واکنش‌های آلرژیک

مانند بیشتر مکمل‌ های گیاهی احتمال بروز واکنش‌ های آلرژیک در اثر مصرف سیاه دانه نیز وجود دارد. این واکنش‌های آلرژیک به پوست محدود نمی‌شوند و می‌توانند موجب ورم لب، گلو و صورت شوند.

همچنین سختی در تنفس، احساس سوزن‌ سوزن‌ شدن در دهان، کهیر، سرگیجه شدید ، حالت تهوع، استفراغ، اسهال و گرفتگی های عضلانی شکمی می‌توانند از واکنش‌ های آلرژیک احتمالی مصرف سیاه دانه باشند. با مشاهده هر کدام از موارد ذکر شده مصرف سیاه دانه را متوقف کنید و با پزشک خود مشورت کنید.