دارو های ضد حساسیت

آلرژی یا حساسیت واکنشی است که در اثر ورود مواد حساسیت زا به بدن ایجاد می گردند.
بینی، گوش، سینوس ها، گلو، چشم،پوست، ریه ها، معده و روده که در واقع سلول های ایمنی در این قسمت ها واقع شده اند؛ محل های اصلی بروز آلرژی می باشند.

آلرژن چیست؟

به موادی که واکنش آلرژیک را ایجاد می کنند آلرژن می گویند.

مواد آلرژن:

۱- کپک ها
۲- دانه گرده گیاهان
۳- گرد و غبار خانگی، جانداران میکروسکوپی مانند مایت
۴- مواد شیمیایی صنعتی
۵- پروتئین های حیوانی، روغن و مواد دفعی حیوان
۶- پر پرندگان
۷- غذا ها و دارو ها: کرفس، کنجد، شیر گاو، تخم مرغ و سویا و اغلب آنتی بیوتیک ها
۸- سوسک ها و مواد دفعی آن ها
۹- هورمون ها، استرس، سیگار، عطر ها و اسانس ها

جهت پیشگیری از آلرژی هر هفته تمام ملحفه هل، پرده ها، روکش ها و اسباب بازی های نرم را در آب ۶۰ درجه سانتی گراد شستشو دهید، تهویه مناسب محیط های سر بسته انجام گیرد، فرش ها باید به طور مرتب با جارو برقی دارای فیلتر ذرات ریز غبار گیری شود، در فصول گرده افشانی پنجره ها را ببندید، در فضا های رو باز از ماسک استفاده نمایید، هیچ حیوان یا پرنده خانگی را حتی برای مدت کوتاه در خانه نگهداری نکنید، از دستگاه های کاهش رطوبت استفاده نمایید تا میزان رطوبت اماکن سر بسته زیر ۵۰ درصد باشد، هر از گاهی حمام و سایر محیط های مرطوب را با محلول آمونیاک ۵ درصد شستشو دهید و در ساعات اوج آلودگی هوا یا وجود هاگ های قارچ در هوا از قرار گرفتن در معرض هوای آزاد خودداری نمایید.

هیستامین:

یکی از مواد شیمیایی است که هنگام واکنش پادتن ها (آنتی بادی ها) با مواد آلرژی زا آزاد می شود و مسئول بسیاری از علایم می باشد که در التهاب بینی ناشی از آلرژی یا بیماری رینیت آلرژیک دیده می شود‌.

دارو های آنتی هیستامین با خنثی کردن عمل هیستامین باعث می شوند که خارش و آبریزش بینی و عطسه کردن تسکین یابد.
همچنین این دارو ها علایم مربوط به آلرژی در مناطقی غیر از بینی، مثلا کهیر ها یا دانه های پوستی را بهبود می بخشند.
دارو های آنتی هیستامین را در صورت امکان باید پیش از حمله آلرژی مصرف نمود.
دارو های آنتی هیستامین به اشکال مختلف قرص، قطره چشمی، شربت و اسپری بینی وجود دارند. در بسیاری از موارد این دارو ها هم به صورت سریع الاثر و هم با اثر تدریجی وجود دارند.

هیستامین از اسید آمینه هیستیدین ساخته می گردد و در مقیاس زیاد در ماست سل ها ذخیره می شود.
در بدن توسط آنزیم های منوآمین و دی آمین اکسیداز متابولیزه می گردد.
از آنجایی که هیستامین از ماست سل ها در پاسخ به واکنش های آلرژیک آزاد می شود نقش پاتولوژیک مهمی در رینیت فصلی، کهیر و ادم آنژیونوروتیک ایفا می نماید.
همچنین در ترشح اسید معده به عنوان یک محرک گیرنده نقش دارد.

گیرنده هیستامین و اثرات آن ها:

چهار نوع گیرنده برای هیستامین شناسایی شده اند:

• گیرنده H1: در تاثیر هیستامین بر عضله صاف به ویژه پاسخ های مرتبط با IgE دخیل می باشد.

• گیرنده H2: این گیرنده در ترشح اسید به وسیله سلول های پاریتال معده دخیل می باشد. همچنین اثر محرک قلب دارد. سومین عملکرد آن کاهش آزاد سازی هیستامین از ماست سل ها می باشد.

• گیرنده H3: در سیستم عصبی مرکزی نقش آزاد سازی هیستامین از نورن های پیش سیناپسی را بر عهده دارد و بخش محیطی یک گیرنده نا همگن پیش سیناپسی می باشد که بر آزاد سازی سایر ناقل های عصبی تاثیر دارد.

• گیرنده H4: روی لکوسیت و ماست سل ها وجود دارد و در بروز واکنش های کموتاکسی توسط آن ها نقش دارد.

درمان آلرژی چیست؟

آنتی هیستامین های کلاسیک شناخته شده ای هستند، که تقریبا همه با عارضه جانبی خواب آلودگی آن ها آشنا می باشید و در صورت تجویز توجه دارید که باید از مصرف آن ها در حین انجام کار هایی که احتیاج به هوشیاری دارد، مانند رانندگی و کار با ابزار های حساس و خطرناک خودداری کنید.
از آن جمله می توان به آنتی هیستامین دکونژستانت (ترکیب کلرفنیرامین و فنیل افرین)، ستیریزین، لوراتادین، کتوتیفن، دیفن هیدرامین، کلرفنیرامین، کلماستین و هیدروکسی زین اشاره کرد.

تنها داروی فاقد عارضه خواب آلودگی در میان دارو های آنتی هیستامین فکسوفنادین است و از این نظر باید مورد توجه بیشتر بیماران، نسخه پیچ ها و سایر دست اندر کاران درمان قرار گیرد.

از این نوع دارو انواع خارجی به نام ها FEXIGRA , TELFAST در بازار دارویی ایران موجود است.
عارصه جانبی مهم آنتی هیستامین ها، اثر آن ها در ایجاد عوارض قلبی است که اغلب نادیده گرفته می شود.
توجه داشته باشید که تنها داروی OTC آنتی هیستامین، دیفن هیدرامین می باشد و هیچ کدام از سایر دارو ها OTC نمی باشند.

دارو های آنتی هیستامین مشکلاتی هم به وجود می آورند. از آنجایی که این دارو ها ترشحات مخاطی را غلیظ می کنند، ممکن است در مورد سینوزیت عفونی یا باکتریایی باعث بدتر شدن علایم گردند بنابراین افراد مبیتلا به سینوزیت باکتریایی یا عفونت باکتریایی بینی نباید آنتی هیستامین مصرف نمایند.

آنتی هیستامین ها در طول زمان اثر بخشی شان را از دست می دهند و بیماران مجبور می شوند نوع متفاوتی از آن ها را مصرف کنند (ترجیحا کتوتیفن).

دارو های آنتی هیستامین به دو گروه قدیمی تر یا نسل اول و جدید تر یا نسل دوم و سوم تقسیم می گردند؛ تفاوت عمده این دو گروه در میزان عارضه جانبی خواب آلودگی باشد. آنتی هیستامین های نسل دوم بر خلاف نسل اول کمتر این عارضه را به وجود می آورند.

 آنتی هیستامین های نسل اول

از این گروه می توان به دارو های دیفن هیدرامین، کلماستین و کلرفنیرامین اشاره داشت.
داروهای این گروه به دلیل آن که غیر اختصاصی عمل می نمایند و اثر ضد کولینرژیک هم دارند (اثر استیل کولین را مهار می کنند) ممکن است عوارض جانبی متعددی ایجاد نمایند.
از جمله این عوارض جانبی می توان به موارد زیر اشاره کرد که به آن ها عوارض آنتی کولینرژیک میگوییم:

• خواب آلودگی
• خشکی دهان
• اشکال در تفکر
• سر گیجه
• گلو درد
• تپش قلب
• اضطراب

دارو های آنتی هیستامین نسل دوم

از دارو های آنتی هیستامین نسل دوم می توان به فکسوفنادین، لوراتادین، کتوتیفن و آکرواستین اشاره نمود.
این دارو ها خاصیت ضد کولینرژیک ندارند و بنابراین در مقادیر تجویز شده، خواب آلودگی ایجاد نمی نمایند.

عوارض شایع نسل دوم:

• خشکی بینی
• خشکی دهان
• سر درد

که اغلب موقتی می باشند و در طول درمان برطرف می گردند.

دارو های نسل سوم آنتی هیستامین ها

ستیریزین با اثر بر غشای ماست سل ها از پارگی غشاء و آزاد سازی هیستامین جلوگیری می کند.
جهت درمان علائم بیماری های حساسیتی از جمله درماتیت آتوپیک، کهیر و رینیت آلرژیک مورد مصرف قرار می گیرد.

کاربرد بالینی گیرنده های H1

• مهار کننده H1 در آلرژی های فوری تجویز می گردند مانند تب یونجه و کهیر.

• دیفن هیدرامین، دیمن هیدرینات، سیکلیزیت، مکلیزین و پرمتازین در کنترل بیماری مسافرت مورد استفاده قرار می گیرند.

•از دیفن هیدرامین در کنترل تهوع ناشی از شیمی درمانی استفاده می شود.

• گاه از عارضه جانبی آن ها به عنوان اثر درمانی مثلا خواب آوری مصرف می گردد.

تثبیت کننده های غشاء ماست سل

داروی دیگری با نام کرومولین سدیم که به صورت اسپری استنشاقی، اسپری بینی، کپسول های استنشاقی و قطره موجود می باشد، می تواند با تثبیت غشای ماست سل ها از آزاد شدن هیستامین متعاقب ایجاد آلرژی جلوگیری نموده و از ورود بیمار به فاز ایجاد علائم پیشگیری نماید.
از این رو این دارو را می توان برای پیشگیری، و قبل از ورود به موقعیت ها و مکان هایی که احتمال ایجاد آلرژی در آن ها وجود دارد به بیمار تجویز نمود.

به عنوان مثال بیماری که هنگام خواب شبانگاهی دچار حمله های حساسیتی می شود می تواند قبل از خواب از استنشاق دهانی یا اسپری بینی استفاده نموده و حملات کمتر و ضعیف تری را تجربه نماید.
همین کار در صبح روز بعد باعث کنترل حساسیت بیمار در محیط خارج از خانه می گردد.

دارو های کورتونی نیز می توانند با سرکوب کردن واکنش های ایمنی از ایجاد حساسیت و علائم آن در بدن پیشگیری نموده و یا موجب درمان شوند.
از این دارو ها می توان به بتامتازون، دگزامتازون، تریامسینولون و نوع طولانی اثر تر تزریقی آن یعنی تریامسینولون ال- آ، متیل پردنیزولون، هیدروکورتیزون و تتراکوزاکتاید اشاره نمود.

/ فائزه عوض پور /

دارو های ضد حساسیت پوستی / دارو های ضد حساسیت فصلی / دارو های ضد آلرژی / دارو های گیاهی ضد حساسیت / عوارض دارو های ضد حساسیت / انواع دارو های ضد حساسیت / دارو های گیاهی ضد حساسیت فصلی / نام دارو های ضد حساسیت / داروی ضد حساسیت ابریزش بینی /  داروهای ضد حساسیت بینی  /  داروهای ضد حساسیت دارویی / داروهای ضد حساسیت در بارداری
داروی ضد حساسیت سیتریزین /