عقرب های گونه همیسکرپیوس Hemiscorpius از خانواده همیسکرپیدائه Hemiscorpiidae هستند. عقرب های همیسکرپیوس دارای 15 زیرگونه شناخته شده در جهان هستند.
عقرب گاردیوم
از این 15 زیرگونه، 6 زیرگونه در ایران شناسایی شده است که 5 مورد آن اندومیک ایران هستند و در سایر نقاط جهان شناسایی نشده اند. تنها گونه ای که خارج از مرزهای ایران قابل مشاهده است عقرب گاردیوم یا Hemiscorpius lepturus است. پراکندگی خانواده همیسکرپیدائه در شرق آفریقا، شبه جزیره عربستان، عراق و ایران است که گونه همیسکرپیوس نیز دارای همین پراکندگی است با این تفاوت که زیرگونه ها دارای انتشار جغرافیایی بسیار محدودتری هستند.
گونه شناسی
گونه همیسکرپیوس اولین بار در سال 1861 توسط دکتر پیتر شناسایی شد و پس از آن زیرگونه ای دیگر نیز معرفی گردیدند.سم این گونه عقرب به دلیل دارا بودن سینوتوکسیک cytotoxic باعث ایجاد نکروز پوستی در فرد مصدوم میگردد. به دلیل شباهت ظاهری هر 6 زیر گونه در ایران عامه مردم کلیه زیرگونه ها را با زیرگونه عقرب گاردیوم اشتباه میگیرند و تمامی زیرگونه ها را به نام گاردیوم می شناسند در حالی که عقرب گاردیوم تنها یکی از 6 زیرگونه شناخنه شده در ایران است. گزش این عقرب در مناطق جنوبی بسیار شایع و شناخته شده است و هر ساله افراد بسیاری از نیش این عقرب مصدوم میگردند.
در زیرگونه همی اسکرپیوس لپتروس یا گاردیوم اندازه بدن در عقرب بالغ بین 50 تا 85 میلیمتر گزارش شده است. بدن بسیار تخت و باریک، معمولا به رنگ زرد یا زرد متمایل به قهوه ای، یک نوار طولی تیره رنگ بر روی قسمت شکمی قابل مشاهده است. طول دم معمولا از سایر عقربها بلندتر است. بیشتر از مناطق شرجی، مرطوب و گرم آسیا و خاورمیانه گزارش شده است. معمولا وارد خانه ها در این مناطق میشود. از حشرات و بندپایان تغذیه میکند.
بدن بسیار باریک و تخت خود را در میان درزها و شیارها پنهان میکند.محل گزش به سوختگی درجه 3 شباهت دارد و بهبودی آن بسیار به کندی صورت میگیرد. سم این نوع عقرب بسیار قوی و حاوی نئوروتوکسیک، کاردیوتوکسیک و هموتوکسیک است.
زهر عقرب گاردیوم
زهر باعث گسترش سطحی نکروز بافت آسیب دیده خواهد شد (زهر شباهت زیادی به زهر بعضی از مارهای افعی دارد) و باعث ایجاد نارسایی کلیوی از نوع ثانویه میگردد. موارد زیادی از عقرب گزیدگی این نوع عقرب باعث مرگ شده است.
در ایران 2 تا 5 درصد از این نوع عقرب گزدیگی به مرگ منجر می شود.این عقرب غیر حفار که به گاردیوم یا گادیوم هم شناخته می شود در مناطق جنوب و جنوب غربی ایران به وفور یافت می شود. نرها دمی بلند دارند ولی در ماده ها طول دم کوتاهتر است.
شایعاتی مبنی بر اینکه در صورت گزش قربانی فقط 5 دقیقه فرصت دارد تا سرم ضد زهر را به خود بزند آن هم در صورتی که فلج نشود و شدت انقباض عضلات به حدی شدید است که بعضاً آرواره قربانی ازمحل خود خارج میشود از نظر علمی فاقد اعتبار است و چنین گزارشی موجود نیست. زهر این نوع عقرب میتواند یک انسان بالغ را به راحتی از پا در بیاورد در حالی که زهر سایر عقربها فقط عوارض جانبی بر جای میگذارند. همچنین سم این عقرب میتواند گلبول‌های قرمز خون را تخریب کند.
پراکندگی در ایران
در مناطق جنوبی ایران این عقرب را به عقرب مرگ نیز میشناسند.پراکندگی دراستان های خوزستان (اهوار،ایذه، مسجدسلیمان، رامهرمز و شوش)، سمنان، فارس (شیراز)، کردستان (مریوان)، هرمزگان (بندعباس)، بوشهر، ایلام (مهران، ایوان و دهلران)، لرستان (پل دختر و الیگودرز)و کرمانشاه (جوانرود، سرپل ذهاب، قصرشیرین و پاوه).
منبع : کویر ایران
هر وقت عقرب گاردیوم دیدید فورا فرار کنید این عقرب بی رحم هست میزنه و بی دلیل میکشه آدم رو
من هیچ وقت به بیابون نمیرم انقدر میترسم مخصوصا از این که
زهرش خیلی کشندس خیلی
درود در جنوب فارس بیشتر در خانه ها زندگی می کند گویا از سوراخ 3 میلی متری عبور میکند فقط بمحض نیش زدن باید سریع به بیمارستان منتقل شد که بسیار کشنده است و کلیه ها را از کار می‌اندازد شاهد بوده‌ام
سرباز بودیم زمان جنگ در بیابانهای خوزستان مثل جفیر حمیدیه ووووخدمت میکردیم یکی از هم خدمتیها را عقرب گزیدش هرچند مقصر صد در صد خودش بود چون به همه تذکر داده بودم که پوتینهای خودشون را سر وته اویزون کنند ولی این بنده خدا فراموش کرده بود ونکنه عقرب نیز از این اشتباه خوشش امده ووارد پوتین شده بود وقتی این تفلک اومد بپوشدش فقط دیدم پوتین را بالای صد متر پرتابش کرد خلاصه سر درد نیاورم تا به بیمارستان برسانم که حدود ۵۰کیلومتر فاصله داشت این هم خدمتی نگون بخت شروع کرد به باد کردن رفته رفته پوست بدنش مثل شیشه براق شد از بس ورم کرده بود طوری که احساس میکردم اگر تلنگری بزنم خواهد ترکید .بدتر از همه تکلم خود را از دست داده بود وچشمانش نیز از شدت تورم بسته شده وجائی را نمیدید خلاصه به مدت ۱۱روز بستری شد ودکتر میگفت اگر نیم ساعت دیرتر میرساندید شربت شهادت را نوشیده بود .