دارو آتروپین
آتروپین Atropine از داروهای موجود در ترالی اورژانس در درمان اسپاسم پیلور و اسپاسم مجرای گوارشی استفاده می‌شود. همچنین همراه با مرفین برای قولنج کلیه، درمان اختلال‌های اسپاسمی مجاری صفراوی، درمان قاعدگی دردناک و شب ادراری به کار می‌رود. از این دارو در برخی موارد برای گرفتگی عضلات هم استفاده می‌شود.
آتروپین جهت کاهش ترشحات بزاق و ترشحات دستگاه تنفسی قبل از بیهوشی و در برخی موارد جهت درمان سرگیجه و پارکینسون تجویز می‌شود.
نام دارو : آتروپین نام لاتین : Atropine نام های تجاری : AtroPen , Atreza , Sal Tropine اشکال دارویی : آمپول، قرص ، قطره و اسپری
موارد منع مصرف و احتیاط:
در مبتلایان به گلوکوم با زاویه بسته، فلج ایلئوم، احتباس ادرار، توکسیک مگاکولون، بیماری انسدادی لوله گوارش، فلج روده، تب برای مبتلایان با وضعیت ناپایدار قلبی – عروقی در نتیجه خونریزی،
- در افراد سالمند احتمال نارسایی حافظه‌ای و همچنین احتمال بروز هیجان وجود دارد.
- تزرق وریدی آتروپین باید به آهستگی صورت گیرد.
- نوزادان و کودکان به عوارضی سمی آتروپین حساس‌ترند.
- از تجویز این دارو در بیماران تب‌دار مخصوصا کودکان خودداری کنید.
عوارض جانبی آتروپین :
شایعترین : سردرد، بی‌قراری، بی‌خوابی، سرگیجه، تاکی‌کاردی، تپش قلب ، میدریاز، تاری دید، خشکی دهان (حتی با دوزهای پایین)، یبوست.
مهمترین :کوما، تاکی‌کاردی، آنژین و آنافیلاکسی.
سایر عوارض : آتاکسی، نا آگاهی از موقعیت زمانی یا مکانی، هذیان، توهم، هیجان، بـی‌قراری و گـیجی (اغلب در سـالمندان)، تـرس از نـور، احسـاس تشـنگی، تهوع، اسـتفراغ، احـتباس ادرار، لوکوسیتوز، گر گرفتگی، واکنش های شدید حساسیتی.
هشدار ها :
این دارو در دوز بسیار پایین نیز تاثیر گذار است و مصرف بیش از حد آن می تواند سبب آسیب های دائمی و حتی مرگ مخصوصا در کودکان شود. دوز 0.5 تا 1 میلی گرم از دارو سبب تحریک خفیف سیستم اعصاب مرکزی می شود.
دوز های بالاتر ممکن است سبب ایجاد اختلالات روانی در فرد شود. مرگ در اثر مسمومیت اتروپین ، هرچند بسیار نادر است معمولا بعلت فلج مغزی رخ می دهد.
- مصرف این دارو در بیماران مبتلا به آب سیاه با احتیاط و طبق نظر پزشک باید صورت گیرد.
- دمای بدن طی مصرف این دارو افزایش می‌یابد. بنابراین پس از مصرف دارو از انجام فعالیت‌های شدید پرهیز کنید.
- مصرف داروی آتروپین در دوران بارداری باید با احتیاط باشد.
- در صورتیکه مبتلا به آسم یا بیماری‌های قبلی-عروقی هستید موارد را به اطلاع پزشک برسانید.
- توصیه می‌شود این دارو را یک ساعت قبل از غذا مصرف کنید.
- اگر با مصرف این دارو دچار خشکی دهان می‌شوید از آدامس یا آبنبات‌های ترش برای رفع آن استفاده کنید.
- طی درمان با این دارو مایعات و سبزیجات فراوان مصرف کنید.
فارماكوكینتیك
آتروپین، به راحتی از طریق دستگاه گوارش جذب می‌شود و در کبد تبدیل به آنزیم می‌شود.
آتروپین در تمام بدن انتشار می‌یابد و به راحتی از سد خونی-مغزی عبور می‌کند. مدت زمان اثربخشی آن بسیار کوتاه است و ۳۰ تا ۵۰ درصد از دارو، از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود. نیمه عمر حذف آتروپین از بدن ۲/۵ ساعت می‌‌باشد.
دوز مصرف آتروپین
کودکان: برای کودکان، به عنوان ضد آریتمی، هر ۴ تا ۶ ساعت، مقدار (حداکثر ۰/۴ میلی‌گرم) ۰/۰۱ تا ۰/۰۳ به صورت وریدی تزریق شود. جهت جلو گیری از ترشح بیش از حد بزاق و ترشحات مجاری تنفسی نیز، در نوزادانی با وزن زیر سه کیلوگرم، پیش از بیهوشی بین ۰/۱ تا ۰/۶ میلی گرم استفاده می‌شود. به عنوان پادزهر مهارکننده‌های کولین استراز ابتدا ۱ میلی گرم به صورت وریدی یا عضلانی تزریق می‌شود و سپس هر ۲۰ تا ۳۰ دقیقه، مقدار ۰/۵ تا ۱ میلی گرم تزریق می‌شود.
بزرگسالان : این دارو به عنوان ضد موسکارینی، در هر ۴ تا ۶ ساعت به مقدار ۰/۴ تا ۰/۶ میلی گرم به صورت عضلانی، وریدی یا زیر جلدی تزریق می‌شود. اما به عنوان ضد اریتمی هر ۱ تا ۲ ساعت به مقدار ۰/۴ تا ۱ میلی‌گرم یا حداکثر تا ۲ میلی‌گرم، تزریق می‌شود.جهت جلوگیری از ترشح بیش از حد بزاق، هر ۰/۵ تا ۱ ساعت، مقدار ۰/۲ تا ۰/۶ میلی گرم از این دارو تزریق می‌شود.
همچنین قبل از انجام عمل‌های جراحی، مقدار ۰/۶ تا ۱/۲ میلی گرم به طور همزمان با ۰/۵ تا ۲ میلی‌گرم نئوستیگمین به صورت وریدی تزریق می‌شود. به علاوه، در مسمومیت کورار، به عنوان پادزهر مهار کننده‌های کولین استراز، مقدار ۲ تا ۴ میلی‌گرم به صورت وریدی تزریق می‌شود. سپس تا زمان برطرف شدن علایم موسکارینی و یا بروز علایم مسمومیت، هر ۲۰ تا ۳۰ دقیقه، مقدار ۲ میلی‌گرم تزریق می‌شود.
Injection(as sulfate: ۰.۵ mg/ml)۱۰mg/۱۰ml
نحوه صحیح استفاده از اسپری بینی آتروپین
پیش از مصرف دارو بینی باید تمیز باشد. هنگام استفاده از دارو از طریق بینی نفس بکشید و دارو را هنگام دم اسپری کنید.
جهت استفاده صحیح از اسپری ابتدا اسپری را بخوبی تکان داده و سپس درپوش سر اسپری را بردارید. اسپری را در دست گرفته به گونه ای که انگشت شست در زیر اسپری و سایر انگشتان اطراف پمپ باشد و سر را کمی به جلو خم کنید و سر اسپری را داخل یکی از سوراخ های بینی قرار دهید.
سپس با دست سوراخ دیگر بینی را مسدود نمائید. همراه دم، اسپری را تا انتها فشار دهید، سپس این عمل را برای سوراخ دیگر بینی تکرار نمائید. سر پمپ اسپری را با آب گرم تمیز نمائید و سپس درپوش اسپری را در جای خود قرار دهید.
