دارو های گوارشی
دستگاه گوارش انسان که دهان تا مقعد امتداد دارد ، از لوله گوارشی و غده های گوارشی تشکیل شده است و حدود هفت متر طول دارد. غدد گوارشی شامل غده های بزاقی ، غده های دیواره معده و روده ، پانکراس و کبد است .
لوله گوارشی نیز شامل دهان ، حلق ، سرخنای ( مری ) ، معده ، روده باریک و روده یزرگ و راست روده می شود .
اعمال و وظایف معده :
معده ارگانی است برای تجمع و هضم اولیه مواد غذایی خورده شده . مواد غذایی در معده توقف کرده و با ترشحات معده که پس از خوردن غذا به یک لیتر میرسد ، مخلوط می شود و کیموس نامیده می شود . ضمن تشکیل کیموس معده، اسفنکتر کارد یا مانع از برگشت محتویات معده به مری می شود.
پس از آماده شده کیموس معدی ، تحت تاثیر PH اسیدی آم اسفنکتر پیلوریک باز شده و موجب تخلیه محتویات معده به دوازدهه می گردد.
به علت اسیدی بودن محتویات معده بروز زخم خای مخاطی در دوازدهه شایع است . از دیگر وظایف معده ترشح آنزیم های گوارشی ، اسید معده و فاکتور ضد کم خونی است.
علامت بیماری های و وضعیت های نامناسب در دستگاه گوارشی
گاز دستگاه گوارشی :
باد گلو ، گاز روده ها و نفخ هر سه به گاز های موجود در مجاری گوارش انسان مرتبط می باشند .
منابع برونزاد :
90 درصد گاز روده ها و معده از منابع برونزاد سرچشمه میگیرد . هنگامی که چیزی می خوریم و یا مینوشیم اندکی هوا نیز به همراه غذا وارد سیستم گوارشی می گردد. افزایش ترشح بزاق نیز ( به هر علت ) باعث ایجاد گاز برونزاد می گردد . بلعیدن هوا در افراد مضطرب بیشتر می باشد که فرد بطور ناخودآگاه مقدار زیادری هوا را می بلعد .
منابع درونزاد :
محصول جانبی گوارش طبیعی : اسید معده توسط ترشحات لوزالمعده خنثی می گردد . نتیجه این واکنش تولید گاز دی اکسید کربن می شود .
باکتری های موجود در روده بزرگ : برخی غذاهای خاص که بدن قادر به هضم آنها نیست در روده بزرگ توسط باکتری ها تخمیر شده و گاز تولید می گردد.
گاز های از طریق فرآیند انتشار ، بین روده ها و خون جابجا می شوند .
گاز روزده flatulence
به آزادسازی ترکیبی از گاز های روده که توسط باکتری ها و مخمر های مستقر در روده بزرگ ایجاد می گردند ، اطلاق می شود . غذا هایی که در بدن غیر قابل هضم می باشند مانند پلی ساکارید ها ( نشاسته و سلولز ) و برخی قندها بدون تغییر از مجاری گوارشی عبور کرده و به عنوان غذا به مصرف باکتری های روده می رسند . محصول جانبی این فرآیند تخمیری تولید گاز روده می باشد.
غذاهایی که ایجاد گاز می کنند :
حبوبات
لبنیات
سبزیجات
سبزیجات ریشه ای ( شلغم ، هویج ، ترب و…)
میوه ها
غلات
مغز ها
درمان نفخ و افزایش گاز روده ها :
1 – چنانچه علت سوءهضم و نارسایی لوزالمعده باشد ؛ باید مکمل آنزیم های لوزالمعده تجویز گردد.
2- چنانچه علت سوء هضم لاکتوز ، فروکتوز و یا سوربیتول باشند ، باید غذای حاوی این قند ها از رژیم غذایی حذف گردیده یا از مکمل های آنزیم های گوارشی استفاده شود .آنزیم های alpha galactosidase باعث هضم قند های کمپلکس گردیده و حجم گاز های روده را کاهش می دهند . مکمل های آنزیم های گوارشی موجود شامل لاکتاز ، آمیلاز ، لیپاز ، پروتئاز، سلولاز ، پکتیتاز، اینورتاز ، گلوکوآمیلاز ، مالت دیاستاز می باشند.
3 – چنانچه سوء هضم و سوء جذب به علت اختلال در عملکرد دیواره روده ها باشد ، باید بیوبسی روده کوچک و کشف علت داروی مرتبط تجویز گردد.
سوزش سر دل یا ترش کردن غذا:
احساس سوزش در قسمت تحتانی قفسه سینه همراه با ترش کردن و احساس تلخی در دهان و گلو را « سوزش سر دل » می گویند . به این بیماری ، « بازگشت اسید معده به مری » با « ریفلاکس » نیز گفته می شود .
سوزش سر دل می تواند بعد از خوردن یک غذای سنگین یا در هنگام خواب برای مدت چند دقیقه یا چند دقیقه یا چند ساعت احساس شود.
علت این بیماری بسته نشدن دریچه بین مری و معده است . در نتیجه اسید معده به سمت مری بر می گردد. یعنی همان « ترش کردن غذا » و این اسید مری را تحریک می کند و سبب درد و سوزش سر دل می شود .
توصیه های لازم برای جلوگیری از سوزش سرد :
- از دراز کشیدن بعد از خوردن غذا پرهیز کنید .
- بعد از خوردن غذا ، در وضعیت زانو در بغل ننشینید .
- حداقل 3 ساعت قبل از خواب چیزی خورده نشود .
- موقع خوابیدن زیر سر خود را 10 تا 12 سانتیمتر بالاتر ببرید .
- موقع خوابیدن به پهلوی راست و کمی خمیده بخوابید .
- تعداد دفعات وعده غذا را زیاد و حجم آن را کم کنید تا معده تان زیاد پر نشود .
- در طی روز زیاد دولا و راست نشوید.
- اگر اضافه وزن دارید ، وزنتان را کم کنید .
- از پرخوری پرهیز کنید .
- از خوردن وعده های غذایی خیلی سنگین و چرب پرهیز کنید .
- سعی کنید همراه وعده های غذایی آب نخورید .
این بیماری اغلب با خوردت آنتی اسید ها بهبود می یابد . داروهای آنتی اسید ، اسید موجود در معده را خنثی می کنند. سعی کنید آنتی اسیدی مصرف کنید که هم هیدروکسید منیزیم و هم هیدروکسید آلومینیوم داشته باشد مانند سوسپانسیون ها و قرص های AL Mg , AL MGS .
تهوع و استفراغ :
علل مهم در ایجاد تهوع و استفراغ شامل موارد زیر می باشد :
عفونت معده و روده :
التهاب معده و روده مشخصا به وسیله عفونت های ویروسی و باکتری یایی ناشی از آب یا غذای آلوده ایجاد می شود . علاوه بر تهوع و استفراغ ممکن است اسهال آبکی و گرفتگی های عضلات شکمی هم داشته باشید .
سردرد :
یک سردرد شدید مانند میگرن می تواند باعث ایجاد تهوع و استفراغ شود.
اختلالات گوش داخلی :
اختلالات گوش داخلی مانند بیماری حرکت نیز می تواند تهوع ایجاد کند .
اشعه و شیمی درمانی :
درمان با دارو های ضد سرطان و اشعه درمانی غالبا با استفراغ همراه است .
سموم : سطح بالای سموم مانند الکل ، نیکوتین و داروهایی مانند آنتی بیوتیک ها در خون می توانند باعث بروز تهوع و استفراغ شوند .
هورمون ها :
تغییرات هورمونی اوایل حاملگی می تواند منجر به حالت تهوع و استفراغ شود ، همانگونه که اغلب موج هورمونی در دوره های استرس شدید می تواند چنین کاری را انجام دهد . مشکلات غده تیروئید نیز چه هورمون زیاده از حد تولید شود و چه کم می تواند باعث تهوع شود .
زخم گوارشی :
زخم های گوارشی زخم های روبازی هستند که در آستر معده ، قسمت های ابتدایی روده کوچک یا مری اتفاق می افتند . نشانه معمول زخم ، سوزشی ما بین استخوان های قفسه سینه است ، ولی زخم ها در عین حال می توانند باعث تهوع و استفراغ نیز شوند . از زخم های گوارشی ناشی از باکتری ای به نام « اچ پیلوری » هستند .
سنگ های کیسه صفرا :
سنگ های کیسه صفرا ، رسوبات جامدی از کلسترول و نمک های کلسیم هستند که در کیسه صفرا یا نزدیک مجاری صفراوی شکل می گیرند . گاهی سنگ های کیسه صفرا باعث تهوع ، استفراغ ، سوء هاضمه و درد شکمی می شوند .