اشتباه پدافند هوایی در اوکراین

اشتباه پدافند هوایی در اوکراین

پرواز شماره ۱۷ هواپیمایی مالزی (اختصاری MH17) پرواز مستقیم شرکت هواپیمایی مالزی بود که از آمستردام در هلند به مقصد کوالالامپور در مالزی در حرکت بود. این پرواز در میان راه در مرز روسیه و اوکراین سرنگون شد گزارش‌های اولیه از پرتاب موشک به سمت هواپیما به عنوان دلیل سقوط آن اشاره می‌کنند. همچنین این گزارش‌ها مرگ تمامی سرنشینان این هواپیما را تأیید کردند. 

دولت اوکراین و جدایی طلبان طرفدار روسیه یکدیگر را به سرنگونی این هواپیما متهم کردند ملیت مسافران هواپیما عبارتند از: ۱۹۲ شهروند هلند، ۲۷ استرالیایی، ۴۴ مالزیایی، ۱۲ اندونزیایی، ۱۰ بریتانیایی به همراه ۴ آلمانی، ۴ بلژیکی، ۳ فیلیپینی و یک کانادایی در پرواز ام. اچ ۱۷ حضور داشته‌اند که همگی کشته شده‌اند. پس از این حادثه کشورهای مختلف جهان از دولت اوکراین و جدایی‌طلبان طرفدار روسیه خواسته‌اند ضمن برقراری آتش‌بس، با تحقیقات بین‌المللی در مورد سقوط هواپیمای مسافربری مالزیایی همکاری کنند.

هواپیما در استان دونتسک در شرق اوکراین سقوط کرد که در آن زمان شاهد درگیری سنگین بین شورشیان طرفدار روسیه و دولت مرکزی اوکراین بود و هواپیماهای نیروی هوایی اوکراین پیشتر در آن فعالیت داشتند.

در زمان سقوط هواپیما، دولت اوکراین با استناد به استراق سمع مکالماتی که گفته می‌شد بین فرماندهان شورشی صورت گرفته، اعلام کرد که هواپیما هدف اصابت موشک زمین به هوای پیشرفته‌ای قرار گرفته که روسیه در اختیار شورشیان قرار داده بود.

منابع غربی نیز سرنگونی هواپیما در نتیجه اصابت موشک زمین به هوا را محتمل دانسته‌اند. شورشیان اوکراینی و دولت روسیه این نظر را رد کردند و در هر حال، دولت اوکراین را به دلیل تلاش برای مقابله نظامی با جدایی‌طلبان، مسئول نهایی هر گونه عملیات نظامی در منطقه دانستند.

به دلیل تسلط شبه‌نظامیان جدایی‌طلب بر منطقه سقوط هواپیما، ورود کارشناسان بین‌المللی به محل حادثه با تأخیر و همراه با برخی محدودیت‌ها صورت گرفت و گفته شد که احتمال دارد برخی از شواهد مربوط به عوامل ایجاد این سانحه توسط جدایی‌طلبان یا مأموران روسی جابجا یا محو شده باشد.

جنجال سیاسی

باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا تأکید کرده که براساس مدارک موجود، هواپیمای مالزی با یک موشک زمین به هوا که از داخل محدوده تحت کنترل جدایی‌طلبان اوکراین پرتاب شده هدف قرار گرفته است. در مقابل اما نیروهای طرفدار روسیه در شرق اوکراین این اتهام را رد کرده و دولت مرکزی را مسئول این اقدام دانسته‌اند. آنها اعلام کرده‌اند که این هواپیما توسط ارتش اوکراین هدف قرار گرفته چون نیروهای آنها به تجهیزاتی که بتوان با آن هواپیمایی را در ارتفاع ۱۰ هزار متری هدف قرار داد دسترسی ندارند.

در تاریخ ۳۰ ژوئیه ۲۰۱۵ قطعنامه شورای امنیت که در نظر داشت با تشکیل یک دادگاه جنایی بین‌المللی، عاملان سقوط پرواز ام اچ ۱۷ بر فراز اوکراین را مجازات کند، توسط روسیه وتو شد .

مقصر حادثه

در ۲۴ می ۲۰۱۸ (۰۳ خرداد ۱۳۹۷) رئیس بخش جنایی پلیس ملی هلند اعلام کرد: پس از پژوهشهای مفصل به این نتیجه رسیدیم موشکی که هواپیما را مورد اصابت قرار داده از یک پایگاه نظامی روسیه و از یک سامانه ضدموشکی روسی (موشک بوک) شلیک شده است. تمام وسایل نقلیه‌ای که موشک را حمل کرده‌اند نیز متعلق به ارتش روسیه بوده است. پیشتر گفته می‌شد این اقدام کار جدایی طلبانی اوکراین بوده است که نزدیک به روسیه هستند.

حوادث مشابه ای در دنیا به وقوع پیوسته که به برخی از آنها اشاره می کنیم :

طی سال های مختلف، هواپیماهای مسافربری و غیرنظامی به صورت ناخواسته مورد اصابت موشک قرار گرفته و ساقط شده اند.

هواپیمای لیبی ایرلاین – سال 1973

در پی تیراندازی نیروی هوایی رژیم اشغالگر قدس به سوی هواپیمای بوئینگ 747 متعلق به خطوط هوایی لیبی این هواپیما به هنگام فرود اضطراری منهدم شد. اسرائیل مدعی شده بود که این هواپیما وارد حریم هوایی این کشور شده و لذا اقدام به حمله به سوی این هواپیمای مسافربری کرده است. این هواپیمای لیبیایی در 150 کیلومتری شمال شرقی قاهره و در صحرای سینا سقوط کرد و از بین 113 مسافر آن 106 نفرشان جان باختند.

هواپیمای خطوط هوایی ویتنام – سال 1975

هواپیمای مسافری دوگلاس C-54D-5-DC متعلق به خطوط هوایی ویتنام، بعد از این که توسط یک منپدز (سلاح ضد هوایی قابل حمل)مورد اصابت قرار گرفت، در سرزمین های غیرقابل دسترسی و متخاصم ویتنامی سقوط کرد. هر شش عضو خدمه و 20 مسافر آن در این سانحه جان خود را از دست دادند.

هواپیمای خطوط هوایی رودوزیا  – سال 1978

هواپیمای مسافری ویکرز D 782 ویسکونت متعلق به خطوط هوایی رودزیا بعد از این که مورد اصابت یک منپدز از سوی شورشیان ارتش انقلابی خلق زیمبابوه قرار گرفت، به سختی به زمین سقوط کرد. 4 تن از خدمه و 34 تن از 56 مسافر این هواپیما در سانحه کشته شدند. 10 تن از افرادی که از این سانحه جان سالم به در برده بودند، بعدا ً با شلیک گلوله کشته شدند.

هواپیمای کره ایرلاین – 1983

 جنگنده های نیروی هوایی شوروی سابق یک فروند هواپیمای کره ای از نوع بوئینگ 747 را هدف قرار داده و این هواپیما را پس از آنکه مسیرش را به سمت حریم هوایی شوروی تغییر دادند سرنگون کردند. این هواپیمای مسافربری از انکوراج در آلاسکا به سمت سئول در کره جنوبی در حرکت بود. در پی این حادثه تمامی 289 سرنشین آن جان باختند.

هواپیمای سودان – سال 1986

دقایقی پس از برخواستن از باند فرودگاه شهر ملکال در جنوب سودان ،‌این هواپیما توسط جنگجویان ارتش آزادیبخش مردمی سودان که با دولت مرکزی در جنگ بودند،‌ سرنگون شد و تمامی 65 سرنشین آن کشته شدند.

هواپیمای ایران ایر – سال 1988

پرواز مسافربری شماره 655 شرکت هواپیمایی ایران‌ایر که از بندرعباس به مقصد دبی پرواز می کرد، با شلیک موشک هدایت شونده از ناو یواس‌اس وینسنس متعلق به نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا بر فراز خلیج فارس سرنگون شد و تمامی 290 سرنشین آن که شامل 46 مسافر غیر ایرانی و 66 کودک بودند، جان باختند. نیروی هوایی آمریکا بعدها اعلام کرد که این هواپیما را با یک فروند جنگنده اف 14 متعلق به نیروی هوایی ایران اشتباه گرفته است.آمریکا هرگز عذرخواهی نکرد و هیچ‌کدام از خدمه ناو وینسنس تحت پیگرد قرار نگرفتند؛ حتی ویلیام راجرز فرمانده ناو جنگی آمریکا در پایان خدمت خود مدال شجاعت گرفت. هواپیمایی ایران ایر تا دی 1390 همچنان از شمارهٔ پرواز 655 برای هواپیماهای تهران به دبی استفاده می‌کرد.

هواپیمای گرجستان – 1993

هواپیمای توپولف تی یو 154 متعلق به خطوط هوایی گرجستان به هنگام برخواستن با یک فروند موشک رهگیری از درون اراضی جمهوری آبخازیا که در آن موقع برسر مالکیت آن درگیری وجود داشت منهدم شد. این هواپیما در همان باند فرودگاه سقوط کرد و اتش گرفت. از مجموع 132 مسافر 108 نفر در دم جان باختند. بعدها ابخازیا مدعی شد که این هواپیما را وزارت دفاع گرجستان برای انتقال نظامیانش جهت کمک به درگیریها در سوخومی پایتخت آبخازیا اجاره کرده بود.

هواپیمای متعلق به خطوط هوایی رواندا – سال 1994

یک هواپیمای جت فالکون داسول میستر 50 که حامل رؤسای جمهور روآندا و بوروندی بود، همراه با خدمۀ فرانسوی آن بر فراز کیگالی مورد اصابت قرار گرفت و همۀ سرنشینان آن کشته شدند و باعث درگیری های شدید قومی و خشونت های منطقه ای گردید.

هواپیمای سازمان ملل – سال 1998

یک فروند هواپیمای باری لاکهید L-100-30 هرکولس که در اجارۀ سازمان ملل بود، توسط شورشیان یونیتا در آنگولا مورد اصابت قرار گرفته و 14 تن کشته شدند.

هواپیمای کنگو سال 1998

یک فروند بوئینگ 30-727 خطوط هوایی کنگو، توسط شورشیان توتسی بر فراز جمهوری دموکراتیک کنگو مورد اصابت قرار گرفته و در این سانحه 41 تن جان خود را از دست دادند.

هواپیمای سازمان ملل – 1999

یک هواپیمای باری لاکهید L-100-30 هرکولس که در اجارۀ سازمان ملل بود توسط شورشیان یونیتا در قلمرو تحت کنترل آن ها در آنگولا سقط کرده و 9 تن جان خود را از دست دادند.

هواپیمای خطوط هوایی سیبیر – سال 2001

در چهارم اکتبر سال 2001 هواپیمای شرکت هوایی “سیبیر” که از تل آویو به سمت نوسیبیرسک پرواز می کرد، پس از یک ساعت و 45 دقیقه پرواز در دریای سیاه سقوط کرد و 78 سرنشین این هواپما کشته شدند.

این هواپیما به طور ناخواسته توسط اوکراین طی مانور نظامی روسیه و اوکراین در دریای سیاه ساقط شد.

هواپیمای سومالی – سال 2007

یک هواپیمای باری ایلیوشین 76TD ترانساویا اکسپورت در موگادیشو، سومالی مورد اصابت موشک قرار گرفته و کلیۀ 11 تن خدمۀ آن کشته شدند.