گلوکوفاژ یک داروی ضد بیماری قند خون ( دیابت ) می باشد .
گلوکوفاژ
متفورمین،ماده موثره گلوکوفاژ، تولید گلوکز کبدی را کاهش داده، سبب افزایش حساسیت عضلات به انسولین گشته و جذب روده ای گلوکز را به تاخیر می اندازد.
کاهش عوارض ناشی از دیابت در بزرگسالان چاق مبتلا به دیابت تیپ II با مصرف گلوکوفاژ به عنوان اولین خط درمانی بعد از رژیم درمانی مشخص شده است.
موارد مصرف
گلوکوفاژ به عنوان یک درمان کمکی همراه با ورزش و رژیم غذایی مناسب در درمان دیابت نوع 2 به کار میرود.در بزرگسالان این دارو به تنهایی یا همراه با سایر داروهای ضد دیابت خوراکی و یا همراه با انسولین تجویز میگردد. در کودکان ده سال و بالاتر و نوجوانان امکان دارد گلوکوفاژ به تنهایی و یا همراه با انسولین تجویز گردد.
موارد منع مصرف
گلوکوفاژ در موارد ذیل منع مصرف دارد:
- حساسیت شدید به متفورمین هیدروکلراید یا سایر مواد جانبی تشکیل دهنده دارو.
- بی ثباتی حاد دیابتی همراه با کمای دیابتی یا کتو اسیدوز(حالتی که در اثر تجمع موادی بنام اجسام کتونی در خون به وجود می آید با نشانه هایی شامل درد شکمی، تنفس سریع و عمیق،خواب آلودگی و استشمام بوی میوه مانند در تنفس)
- نارسایی کلیوی حتی اگر شدید نباشد (اختلال عملکرد کلیه با افزایش سطح کراتینین خون یا کاهش تصفیه کراتینین به کمتر از60 میلی لیتر/دقیقه)
- بیماریهای عفونی(نظیر عفونتهای مجاری تنفسی و مجاری ادراری)- آزمایشات پرتو ایکس که در آنها از مواد حاجب با ترکیبات ید به عنوان محیط کنتراست استفاده میشود (نظیر انجام اوروگرافی وریدی و آنژیوگرافی).
- جراحی های مهم- بیماریهایی که سبب هیپوکسی بافتی میشوند(ناراحتیهای قلبی ،سکته اخیر قلبی، نارسایی تنفسی و شوک.)- نارسایی کبدی (نقص عملکرد کبد)- از دست دادن آب بدن(برای مثال به علت بروز اسهال شدید یا مداوم و استفراغ عود کننده).
- مصرف مفرط نوشیدنیهای الکلی
- هنگام شیردهیحاملگی و شیر دهی:در طول حاملگی گلوکوفاژ داروی مناسبی برای درمان دیابت تیپ 2 نمی باشد.زنان باردار و یا زنانی که قصد بارداری دارند می بایست برای جایگزین نمودن انسولین به جای گلوکوفاژ با پزشک خود مشورت نمایند.گلوکوفاژ در دوران شیردهی منع مصرف دارد. به عنوان یک اصل کلی زنان در دوران بارداری و شیردهی می بایست قبل از مصرف هر دارویی نظر پزشک خود را جهت توصیه های لازم جویا شوند.
خطرات و احتیاطات مهم
اسیدوز لاکتیک: نشانه های اسیدوز لاکتیک عبارتند از استفراغ، درد های شکمی همراه گرفتگیهای عضلانی، احساس ناخوشی عمومی همراه با خستگی شدید و تنفس مشکل. در صورت بروز این علائم بلافاصله مصرف گلوکوفاژ را قطع نموده و سریعاً با پزشک خود مشورت نمایید. اسیدوز لاکتیک یک عارضه پزشکی اورژانسی است که درمان آن می بایست در بیمارستان صورت گیرد. موثر ترین راه خارج نمودن لاکتات و متفورمین از خون انجام همودیالیز می باشد.
عملکرد کلیه
از آنجا که دفع متفورمین(ماده موثره در گلوکوفاژ) بطور عمده از طریق کلیه ها صورت میگیرد می بایست آزمایشات دوره ای قبل از آغاز درمان و بطور منظم حین درمان برای ارزیابی سطح گلوکوز خون و عملکرد کلیه ها (سطح کراتینین و تصفیه کراتینین) انجام گیرد.
به خصوص در مواردی که امکان نقص عملکرد کلیوی وجود دارد،نظیرسالخوردگان یا هنگام شروع درمان با داروهای ضد فشار خون و یا درمان با داروهای مدر و نیز شروع درمان با داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی.رادیولوژی با مواد حاجب ید دار:چنانچه بیمار قصد انجام آزمایشات پرتو ایکس با کنتراست مدیاهای ید دار (تزریق وریدی مواد حاجب ید دار) نظیر اوروگرافی وریدی و آنژیوگرافی را داشته باشد مصرف گلوکوفاژ می بایست قبل یا هنگام انجام آزمایش قطع شود و قطع دارو تا 48 ساعت بعد و حصول اطمینان از عملکرد نرمال کلیه ادامه یابد.
جراحی
در بیمارانی که جراحیهای مهم دارند می بایست درمان با گلوکوفاژ 48 ساعت قبل از جراحی قطع شده و تا 48 ساعت بعد از جراحی و حصول اطمینان از عملکرد نرمال کلیه ها از مصرف آن خودداری گردد.
سایر احتیاطات (در طول درمان با گلوکوفاژ)
• از مصرف نوشیدنیهای الکلی خودداری نمایید.• چنانچه بیماران تحت هر گونه درمان دیگری بوده و یا دچار هر گونه بیماریهای عفونی مانند آنفلوانزا، عفونت مجاری ادراری و عفونت مجاری تنفسی باشند بایستی این مساله را با پزشک خود در میان بگذارند.• پیگیری اثر متفورمین روی رشد و بلوغ به خصوص در کودکان قبل از سن بلوغ توصیه میشود.
اثر دارو بر رانندگی و کار با ماشین آلات:وقتی این دارو به تنهایی مصرف شود باعث هیپوگلیسمی (کاهش شدید قند خون) نمیگردد وبالطبع مصرف آن هیچگونه ریسک خاصی هنگام رانندگی و کار با ماشین آلات ایجاد نمی نماید.
به هر صورت اگرگلوکوفاژ همراه با سایر داروهای ضد دیابت مانند سولفونیل اوره ها، انسولین، گلینید ها یا سایر عوامل کاهنده قند خون مصرف شود امکان دارد هنگام بروز هیپو گلیسمی سبب کاهش تمرکزگردد.
عوارض جانبی
همانند سایر داروها گلوکوفاژ میتواند سبب بروز برخی عوارض ناخواسته گردد.عوارض ذیل طی مطالعات بالینی و یا در برخورد با بیماران عادی مشخص شده اند. این عوارض بر اساس احتمال وقوع به عوارض بسیار شایع با درصد وقوع بیشتر از10%، عوارض شایع با احتمال وقوع بین 1% و 10%، عوارض غیر شایع با احتمال وقوع بین1/0%و 1% ،عوارض نادر با احتمال وقوع بین01/0%و 1/0% ،عوارض بسیار نادر با احتمال وقوع کمتر از01/0% ونهایتا موارد خاص طبقه بندی میگردند.
عوارض بسیار شایع
امکان بروز ناراحتیهای گوارشی نظیر تهوع، استفراغ، اسهال، درد شکمی و بی اشتهایی بخصوص در آغاز درمان وجود دارد. این عوارض معمولاً با مصرف دارو به همراه وعده غذایی کاهش یافته و یا از بین میروند. در صورت تداوم عارضه مصرف دارو را قطع نموده و با پزشک خود مشورت نمایید.عوارض شایع: اختلال در حس چشایی
عوارض بسیار نادر
- اسیدوز لاکتیک یک عارضه بسیار جدی است که با استفراغ، درد های شکمی همراه گرفتگیهای عضلانی، احساس ناخوشی عمومی همراه با خستگی شدید همراه است. در صورت بروز این عارضه بیمار می بایست بلافاصله مصرف دارو را قطع نموده و سریعاً با پزشک خود مشورت نماید. اسیدوز لاکتیک یک عارضه پزشکی اورژانسی است که درمان آن می بایست در بیمارستان صورت گیرد.
- واکنشهای پوستی نظیرقرمزی پوست، خارش یا کهیر.- کاهش سطح ویتامین B12 (مصرف دارو در بیماران مبتلا به کم خونی مگالوبلاستیک باید با احتیاط صورت گیرد)
موارد خاص
- اختلال در تستهای عملکرد کبدی و یا هپاتیت که با قطع مصرف دارو از بین خواهند رفت.بیمار می بایست هرگونه اثر جانبی ناخواسته و عوارض ناشی از مصرف دارو را به پزشک و داروساز خود اطلاع دهد و برای جلوگیری از مشکلات جدی در صورت بروز عوارض جانبی شدید، بروز ناگهانی یک عارضه و یا تشدید سریع آن با پزشک خود مشورت نماید.
تداخلات دارویی
هنگام مصرف گلوکوفاژ بیماران نبایستی از مواد حاجب ید دار جهت رادیولوژی استفاده نمایند. (قسمت منع مصرف را در این برگه راهنما ملاحظه نمایید.)در صورت مصرف همزمان گلوکوفاژ با داروهایی نظیر کورتیکواستروئیدها، دارو های ضد التهاب غیر استروئیدی و داروهای کاهنده فشار خون مهار کننده آنزیم مبدل آنژیوتانسین، داروهای مدر، آگونیستهای بتا2 نظیر سالبوتامول یا تربوتالین و داروهای حاوی الکل می بایست احتیاطات لازم صورت گیرد.
به عنوان یک اصل کلی بیمارانی که هر گونه داروی دیگری را مصرف می نمایند یا اخیراً مصرف نموده اند، حتی داروهایی که استفاده از آنها نیاز به تجویز پزشک ندارد، باید این موضوع را با پزشک خود درمیان بگذارند.
توصیه های عمومی
این دارو توسط پزشک معالج شما برای درمان بیماری دیابت تجویز شده است.مشخصه بیماری دیابت هیپر گلیسمی یا به عبارت دیگر وجود مقادیر اضافه قند در خون می باشد.وجود قند در ادرار تنها زمانی اتفاق می افتد که مقدار آن از یک حد مشخص در خون بیشتر باشد.
مقدار مصرف
مقدار مصرف گلوکوفاژ را پزشک برای هر شخص به طور خاص و بر اساس آزمایشات اندازه گیری قند خون تعیین می نماید.
دوز آغازین معمولا یک قرص گلوکوفاژ 500 میلی گرم یا 850 میلی گرم روزانه یک بار برای کودکان بالای 10 سال و نوجوانان و یک قرص گلوکوفاژ 500 میلی گرمی یا 850 میلی گرمی 2 یا 3 بار روزانه برای بزرگسالان می باشد.
حداکثر مقدار مصرف در کودکان 2 گرم روزانه در 2 یا 3 دوز منقسم و در بزرگسالان 3 گرم روزانه در 3 دوز منقسم می باشد.
هرجا که ممکن باشد می توان به جای دو قرص گلوکوفاژ 500 یک قرص گلوکوفاژ 1000 را جایگزین نمود.افراد سالخورده و بیماران با کاهش عملکرد کلیه: در افراد سالخورده و بیماران با کاهش عملکرد کلیه مقدار مصرف دارو بر اساس عملکرد کلیه ها تعیین میگردد.
نحوه مصرف
قرص را همراه با غذا یا در انتهای وعده غذایی بطور کامل و بدون جویدن ببلعید. برای مثال در صورت مصرف دو قرص در روز یک قرص را به همراه صبحانه و قرص دیگر را با شام میل نمایید.
در طول درمان:گلوکوفاژ می بایست روزانه به صورت بدون وقفه مصرف شود. بیمارانی که مصرف دارو را قطع نموده اند بایستی با پزشک خود مشورت نمایند.دوز فراموش شده: در صورت فراموش شدن یک نوبت از مصرف دارو، بیمار می بایست دوز بعدی را درزمان عادی مصرف دارو استفاده نموده و از دو برابر کردن دوز مصرفی بعدی خودداری نماید.
مصرف بیش از حد دارو
در موارد مصرف بیش از حد دارو، بیمار بایستی سریعاً پزشک خود را در جریان بگذارد. مصرف بیش از حد دارو با مقادیر بالا و خطرات همراه با آن میتواند سبب بروز اسیدوز لاکتیک شود.
اسیدوز لاکتیک یک عارضه پزشکی اورژانسی است که درمان آن می بایست در بیمارستان صورت گیرد. موثرترین راه خارج نمودن لاکتات و متفورمین از خون انجام همودیالیز می باشد.شرایط نگهداری:دارو را در جای خشک و در دمای زیر 30 درجه سانتی گراد نگهداری نمایید. دارو را پس از زمان انقضای درج شده روی جعبه مصرف ننمایید.دارو را دور از دسترس کودکان نگهداری نمایید.
به والدین و پرستاران توصیه میشود که درمان کودکان را تحت نظر داشته باشند.
شکل دارویی
قرص گلوکوفاژ 1000 میلی گرمی به شکل سفید رنگ، بیضی، محدب الطرفین، روکش شده و دو سمت خط دار می باشد و در یک سمت آن 1000 حک شده است.شکل عرضه:جعبه های 100و30 عددی قرص روکش شده در بسته بندی به صورت بلیستر.
دو نوع دیابت وجود دارد
– نوع شایعتر، دیابت تیپ II است که میتواند با داروهای ضد دیابت خوراکی درمان شود.- نوع دیگر، دیابت تیپI است که نیاز به تجویز انسولین تزریقی دارد.برای تشخیص نوع دیابت، انجام آزمایشات پزشکی ضروری است.
انسولین تزریقی و ضد دیابتهای خوراکی نمی توانند به راحتی به جای یکدیگر مصرف شوند.
نکات قابل توجه
در همه موارد رژیم غذایی وانجام تمرینات ورزشی توصیه شده توسط پزشک معالجتان را به دقت مراعات نمایید.- همواره کارت یا بازو بندی که نشان دهنده دیابتی بودن شماست به همراه داشته باشید.- قبل از مصرف این دارو، برگه راهنما را به دقت مطالعه نمایید.
دارو فراورده ایست که سلامت شما را تحت تاثیر قرار میدهد و چنانچه آن را برخلاف دستورالعمل ها مصرف نمایید برای شما مضر است. به دقت توصیه های پزشک معالج و دستورالعملهای داروساز داروخانه را دنبال کنید.
– پزشک و داروساز در زمینه دارو، فواید و مضرات آن تخصص دارند. – با تصمیم خود دوره درمان را قطع نکنید.- بدون مشورت با پزشک دوره درمانی خود را تکرار نکنید.- همه داروها را دور از دسترس کودکان قرار دهید.
حالت گیجی میده