آموزش کامل سیستم اعداد رومی

آموزش کامل خواندن و محاسبه اعداد رومی به همراه کاربرد های این سیستم عددی را در این مقاله مرور میکنیم ( آموزش کامل سیستم اعداد رومی ).

اعداد رومی

در زندگی هر انسانی در همه ادوار تاریخ یکی از معمول‌ترین و مهم‌ترین کارها، شمارش بوده است و برای همین هنگام نوشتن برای آسان‌تر شدن کار، نمادهایی متفاوت از کلمات دیگر را در نظام نوشتاری، برای عددها و شمارش ایجاد کرده‌اند. با پیشرفت انسان در طول تاریخ، کم‌کم این نمادها هم شیوه و ساختاری قدرتمند یافتند تا ضمن ساده‌تر شدن، محاسبات ریاضی را بهتر انجام دهند و اعداد بزرگتری را بتوانند نمایش دهند.

یکی از این روش‌ها، عددنویسی رومی یا لاتین بوده که بین اروپایی‌ها در اواخر قرون وسطا مرسوم بوده است و امروز در بعضی متون و نوشته‌ها یا ساعت‌ها می‌توان آن را دید. هرچند امروزه در انگلیسی و زبان‌های دیگر اروپایی از ساختار ده‌دهی هندی-عربی استفاده می‌شود که از نمادهای ۰ ۱ ۲ ۳ ۴ ۵ ۶ ۷ ۸ ۹ استفاده می‌کند.

سیستم‌های عددنویسی

این سیستم همان‌طور که از نامش پیداست درواقع با ترجمه متون علمی (و به‌خصوص متون علمی مربوط به مخترع آن، محمد بن موسی خوارزمی، دانشمند ایرانی) بعد از گسترش اسلام در اسپانیا بین مردم اروپا رواج یافت. البته امروزه نظام عددنویسی مورد استفاده در زبان عربی و فارسی، نسخه به‌اصطلاح شرقی آن می‌باشد.

نظام نوشتاری اعداد رومی

در این سیستم، اعداد با حروف متناظر مشخص می‌شوند و با کنارهم قرارگرفتن این حروف، اعداد دیگری را می‌سازند. برای مثال، امسال که سال ۲۰۱۸ است در این سیستم به شکل MMXVIII نشان داده می‌شود. این حروف را می‌توانید در جدول زیر مشاهده کنید و به‌خاطر بسپرید.

بطورکلی عدد ۱ تا ۱۲ را در جدول زیر می‌توانید ببینید. البته در بعضی موارد می‌توان عددی را به چندین شکل نشان داد که عدد ۸ یکی از آن‌هاست.

ساختار و فرمول ساختار آن ابتدا کمی پیچیده بنظر می‌رسد که ما سعی کرده‌ایم به ساده‌ترین روش آن را آموزش دهیم:

• هر نمادی که در سمت راست نماد دیگر قرار دارد، چنانچه مقدارش از آن نماد کمتر یا با آن مساوی باشد، ارزش نماد سمت چپ را زیاد می‌کند.

VI=V+I=5+1=6

• هر نمادی که در سمت چپ نماد دیگر قرار دارد، چنانچه مقدارش از آن کمتر باشد، ارزش نماد سمت راست را کم می‌کند.

IX=X-I=10-1=9

• هرگاه نمادی بین دو نماد بزرگ‌تر از خود قرار گرفته باشد، ابتدا با نماد سمت راستش ترکیب می‌شود، یعنی از ارزش آن می‌کاهد و بعد، طبق قانون اوّل، تفاضل بر ارزش نماد دیگر اضافه می‌شود.

LIX=(IX)+L=(X-I)+L=(10-1)+50=9+50=59

برای عدد صفر هم بعدتر حرف N را مشخص کردند که از کلمه none به‌معنی هیچ استخراج شده است. در ادامه، اعداد بزرگتر از ۱۰۰۰ هم امروزه از حروف X تا M با یک خط افقی روی آن مشخص می‌شود بطوریکه هر حرف جدید را ۱۰۰۰ برابر نوشتار قبلی درنظر بگیریم. برای مثال حرف  v̅ برابر با ۵۰۰۰ می‌باشد. اعداد کسری آن نیز به شکل جدول زیر می‌باشد.

تاریخچه و کاربرد اعداد رومی

همان‌طور که گفته شد این سیستم عددنویسی به لاتین به دوره قرون وسطا برمی‌گردد و برای همین هم از حروف همان دوره استفاده می‌کند. این سیستم درطی سالیان دراز، تغییراتی نیز داشته است، برای مثال در زمان‌های قدیم نماد Z نشانگر عدد ۷ بوده است یا برای ۵ نماد A را نیز درنظر می‌گرفتند یا به‌جای عدد ۱۰۰۰۰ یکی از نمادهای ↂ یا CC|ƆƆ استفاده می‌کردند که امروزه دیگر کاربردی ندارند.

در دنیای مدرن امروز، سیستم عددنویسی لاتین کاربرد زیادی ندارد و تنها در چند مورد که در پایین آمده مورد استفاده قرار می گیرد.

• برای نمایش قرن یا سال
• برای نشان دادن اسمی با شماره. مثل پاپ بندیکت شانزدهم (pope Benedict XVI) یا جنگ‌جهانی به اختصار (اول WWI و دوم WWII) یا هنری هشتم (Henry VIII)
• روی بعضی از ساعت‌ها
• در نامگذاری ترکیب‌های شیمیایی – مثل آهن(III)نیترات برای Fe(NO3)3
• برای نوشتن ترکیب کلمات با دو عدد متفاوت کنار هم که با هم اشتباه گرفته نشوند.

این سیستم عددنویسی با وجود اینکه سیستم عربی جایگزین آن، کاربرد زیادی در سراسر جهان دارد و سیستم مورد قبول برای ریاضیات است، هنوز در بعضی موارد  کاربردهای خود را نگه داشته و منسوخ نشده است. امیدواریم در این مقاله با آموزش این سیستم بتوانید این اعداد را بخوانید و عدد موردنظر خود را بسازید.

مطالب پیشنهادی

• معنی ساعت های جفت
• تست هوش وکسلر چیست ؟
• تعریف قدر مطلق در ریاضی چیست ؟
• حروف ابجد

منبع : آفاق