معرفی کامل گیاه دیوخار ، گرگ تیغ ، سریم ، آسه

گیاه دیوخار

دیوخار یکی از گیاهان دارویی می باشد که در مناطق جنوبی ایران از خوزستان تا سیستان و بلوچستان میروید.

در ایران گونه ها و انواع دیوخار می رویند که دارای خواص دارویی مشابه آسه می باشند.یکی از گونه های آن Lycium shawii می باشد

مشخصات ظاهری

درختچه ای است به بلندی تا 3 متر بسیار خاردار، شاخه های آن سفید کم وبیش نمدی و خارهای آن باریک و نمدی است. گلها سفید و قیفی و میوه آن نارنجی و قرمز به قطر 5- 3 میلی متر. نام محلی آن در خوزستان «سریم» , در بلوچستان «زیررک» و در لار« لفاتربک » می باشد.

پراکندگی جهانی

گونه سریم در آفریقای شمالی، لیبی، مصر، صحرای سینا، اردن، عربستان، کویت و جنوب ایران انتشار دارد.

در کتب طب سنتی با نامهای «آسه» و «فیل زهرج» آمده است. عصاره این گیاه را که در طب سنتی به عنوان دارو به کار می برند با نامهای «حضض»، «حضض»، «حضض مکی»، «حضض یمانی»، «خولان» و «کحل خولان» معروف است.

در جنوب ایران در سد کرخه تا برازجان، کتل کمارج، بوشهر، لنگه، بندرعباس،لارستان, مکران، چاه بهار و جزیره خارک می روید. در برگهای جوان درختچه اسید سیانیدریک وجود دارد و از میوه های آن برای تقویت نیروی جنسی استفاده می شود.

خواص و فواید اصلی

در عربستان مرسوم است اعضای هوایی، ریشه، تخم و ساقه گیاه را گرفته خرد کرده در حوضی می خیسانند و پس از دو سه روز خیساندن خوب لگد می کنند و بعد آن را صاف کرده می گذارند که درد قسمت صاف شده ته نشین شود و مایع زلال روی آن را گرفته می جوشانند، آن قدر که سفت یعنی خمیری شود و سپس آن را برداشته و در خیکهایی ریخته، حمل و توزیع می نمایند، این نوع عصاره را خولان می نامند.

در نوع دیگری روش تهیه آن است که ریشکها و زواید را گرفته و سپس می پزند و عصاره خمیری را به شکل گلوله درمی آورند، این نوع را حضض نامند. علامت اینکه خولان خالص است و باسایر گیاهان اختلاطی ندارد این است که رنگ بیرون آن زرد مایل به سیاهی و رنگ داخل آن سرخ باشد وقتی در آب حل شود کف آن به رنگ خون درمی آید و طعم آن کمی گس و تلخ است و اگر در آتش بیندازند شعله ور می شود.

خولان و یا حضض از نظر طبیعت طبق نظر حکمای طب سنتی از نظر حرارت و برودت معتدل است و کمی خشک و عده ای از حکما آن را سرد و خشک می دانند.

سایر خواص

جویدن آن برای تقویت لثه سست و غرغره آن برای ورم حلق نافع است. مالیدن آن به چشم برای ضعف بینایی و جرب و خارش پلک و درد چشم و قطع نزول آب از چشم مفید است. تنقیه آن برای اسهال مزمن و زخم روده ها مفید است. در شرح قانون آمده است که حضض با اینکه قطع خونریزی می کند درعین حال در باز کردن عادت ماهیانه مفید است.

از نظر خواص قابض و محلل و خنک کننده است. خوردن آن برای ورمهای داخلی، اسهال، قطع سیلان رطوبتها و عرق، بند آوردن خونریزی، اخلاط سینه، تسکین سرفه، درد کبد، یرقان سیاه و شکم روش نافع و درعین حال مدر است و در باز کردن عادت ماهیانه مفید است و برای بواسیر، حرارت کلیه، زخم مجاری ادرار، التهاب و تشنکی نافع است. قطره آن برای بند آوردن جریان رطوبت و چرک از گوش مفید است.

مضر طحال است از این نظر باید با انیسون خورده شود. مقدار خوراک آن حد اکثر از 4- 2 گرم است. دم کرده یک گرم از گیاه در یک فنجان آب بتدریج در 24 ساعت خورده می شود و برای رفع سیاه سرفه و تسکین سرفه مفید است. در هند میوه گیاه رابرای تقویت نیروی جنسی می خورند.

برگ های گیاه مصرف خوراکی دارد و دارای این خواص : متعادل کننده دستگاه عصبی پاراسمپاتیک ؛ ضد اسپاسم و سرفه های ناشی از اسپاسم مثل سیاه سرفه ؛ برطرف کننده تحریکات حلق در سخنرانان ؛ برطرف کننده انقباضات شدید معده ؛ درمان تعریق ناشی از سل ؛ درمان قاعدگی دردناک ؛ مفید جهت ناراحتی های پروستات.

میوه دارای ویتامین های آ ،ث و ای ،ترکیبات آنتی اکسیدان و منبع مناسبی از اسیدهای چرب می باشد .