کج دار و مریز ، از ضرب المثل های پرکاربرد می‌باشد که شاید بسیاری از افراد از معنای دقیق آن را مطلع نباشند . در این مطلب به بررسی معنی و علت به وجود آمدن این ضرب المثل می‌پردازیم .
ضرب المثل « کج دار و مریز » ریشه در اشعار فارسی دارد ، قدیمی ترین شعری که از این عبارت استفاده کرده است منتسب به خیام نیشابوری می باشد :
یارب تو جمال آن مه مهرانگیز
آراسته‌ای به سنبل عنبربیز
پس حکم همی کنی که در وی منگر
این حکم چنان بود که کج دار و مریز
کج دار و مریز
معانی کج دار و مریز :
- رفتار با احتیاط بخاطر شرایط موجود
- دست به عصا راه رفتن
- مدارا کردن با شرایط موجود
معنی اولیه ای که در ذهن همه ی ما نقش میبندد این است که فردی یک ظرف را کج نگه دارد طوری که محتویات آن بیرون نریزد به همین دلیل معانی فوق در میان جامعه رایج می‌باشد ، اما از شعر خیام معنی دیگری برداشت می‌شود .
خیام در شعر خود از این عبارت معنی « کار محال » را منظور دارد که با معنی رایج در جامعه امروز کاملا متفاوت است .
کج دار و مریض
عبارت « کج دار و مریز » بعضا به اشتباه « کج دار و مریض » نوشته می‌شود که اشتباه املایی واضح است .
یکی از اشعاری که به این ضرب المثل نسبت داده می‌شود :
رفتــم بـه سـر تـربت شمس تبـریـــز *** دیــدم دوهــــزار زنگیــــان خونــریـــز
هر یک به زبان حال با من می گفت *** جامی که به دست توست کج دار و مریز
مطالب پیشنهادی
معنی ضرب المثل شکر نعمت نعمتت افزون کند دریک بند
ضرب المثل نوش دارو بعد از مرگ سهراب
مجموعه ضرب المثل های تهرونی