اثر هاثورن واکنش افراد مورد تحقیق می‌باشد ، از زمانی که تحقیقات علمی رواج بیشتری یافت ، دانشمندان و محققین متوجه شدند که افراد در صورتی که متوجه باشند تحت نظر محقیقن هستند رفتار های خود در حوزه مورد نظر را بهبود میدهد ، در این مقاله به بررسی « اثر هاثورن » می‌پردازیم . ( اثر هاثورن چیست ؟ )
تاریچه اثر هاثورن
در سال های 1924 تا 1932 یک سلسله تحقیقات در مورد کارکنان کارخانه « هاثورن Western Electric’s Hawthorne Works » صورت گرفت ، فردی به نام « هنری لندزبرگ » با تحقیق بر روی تحقیقت انجام شده بر روی این کارخانه توانست به به تاصیر پذیری افراد تحت تحقیق پی ببرد و از همین روی نام این یافته خود را « هاثورن » گذاشت .
کاربرد اثر هاثورن
هنری لندزبرگ با بررسی یک مورد کار خود را شروع کرد ، او تحقیق مفصلی که اثبات میکرد هر چه نور محیط کار بهتر باشد بهره وری تولید بیشتر خواهد بود را بررسی کرد .
لندزبرگ بدون اطلاع کارگران نور محیط کار را در 5 گام و در هر گام 10% کاهش داد ، نتیجه جالب بود زیرا هیچ تغییر محسوسی در بهره وری کارکنان ایجاد نشد و میزان تولید و کیفیت تقریبا ثابت ماند .
لندزبرگ سپس نور محیط را به حالت سابق بازگرداند و این بار با اطلاع کارکنان نور را در 5 گام و هر 10% کاهش داد ، این بار کارکنان با احساس خستگی زودرس و خواب آلودگی مواجه شدند .
لندزبرگ ثابت کرد افراد مورد تحقیق تا جایی که به آن ها آسیب جدی وارد نمیشود نباید از انجام تحقیقات مطلع شوند .
اهمیت تغییر بی توجه به نوع آن
یک سری تحقیقات نشان داده است اگر به کارکنان گفته شود یکی از شرایط کاری تغییر کرده است آنها حتما واکنشی در کارکرد خود خواهند داشت به عنوان مثال کارخانه ای روزی 5 تن کود شیمیایی تولید میکرد و با اعمال یک تغییر تولید به 5.2 تن در روز رسید اما با گذشت سه ماه مجدد تولید به همان 5 تن سابق بازگشت .
در مرحله دوم به کارکنان گفته می‌شود شرایط به همان حالت سه ماه قبل باز میگرد ، این بار هم باز تولید کمی افزایش پیدا میکند و پس از چند ماه باز تولید همان 5 تن در روز خواهد شد .
این موضوع نشان میدهد در بسیاری از موارد تغییر موثر است بی آنکه نوع تغییر مهم باشد زیرا از نظر روانی کارکنان از توقع بیشتر صاحب کار با خبر میشوند و برای کسب رضایت او مدت کوتاهی بیشتر کار میکنند .
جنبه های کاربردی اثر هاثورن
تا به اینجا متوجه شدیم که اثر هاثورن موقتی و کوتاه مدت می‌باشد ، اما سه مورد از مهمترین مزایای اثر هاثورن : 1- شخصی 2- کاری 3- درمانی را بررسی میکنیم :
شخصی
اثر هاثورن در بعد شخصی به اینگونه اثر مثبت دارد که فرد ناظری را در اطراف خود حاضر میبیند و عملکرد خود را بهبود میدهد ، اگر فرد خود را به جای ناظر قرار بدهد و این عمل را تمرین کند می‌تواند خود را به اهدافش بیشتر نزدیک کند .
نوشتن گزارش روزانه کار ها برای خود و مقایسه با روز های دیگر یکی از خود نظارتی های مفید می‌باشد که تاثیر آن توسط محققین ثابت شده است .
کاری
مشخص است که کسب و کارها با استفاده از اثر هاثورن می‌توانند به مديريت نيروي انساني و افزايش بازده كاري در كوتاه مدت اقدام كنند.
درمانی
ديده شده كه متخصصين روانشناسي و روانپزشكي با تكيه بر اثر هاثورن ، موفق به درمان بيماري هاي اضطرابي مختلف از جمله ترس از سخنراني در جمع شده اند.
هاثورن در حيطه آموزش پرسنل نيز به شدت نتيجه بخش است. به بيان بسيار ساده، اثر هاثورن باعث مي شود عملكرد هر فردي از پزشك گرفته تا پرستار و بيمار با علم به نظارت از جانب شخصي ديگر، دستخوش بهبود و تقويت شود. براي مثال ديده شده كه اعضاي كادر درمان حين نظارت فرد ثانوي و به ويژه مقام بالاتر، به گونه قابل توجهي دقيق تر مي شوند.
اثر هاثورن در اسلام
در باب نظارت در اسلام موارد بسیار زیادی وجود دارد که در اینجا صرفا به یک روایت از امام علی در مورد نظارت و تاثیر آن در اداره حکومت اکتفا میکنیم .
امام علی علیه السلام خطاب به مالک اشتر برای فرمانداری مصر مى فرمايند:
«سپس با فرستادن مأموران مخفى راستگو و وفادار کارهاى آنان را تحت نظر بگير، زيرا بازرسى مداومِ پنهانى سبب تشويق آنها به امانت دارى و مدارا کردن به زيردستان مى شود»
(ثُمَّ تَفَقَّدْ أَعْمَالَهُمْ، وَابْعَثِ الْعُيُونَ مِنْ أَهْلِ الصِّدْقِ وَالْوَفَاءِ عَلَيْهِمْ، فَإِنَّ تَعَاهُدَکَ فِي السِّرِّ لاُِمُورِهِمْ حَدْوَةٌ لَهُمْ عَلَى اسْتِعْمَالِ الاَْمَانَةِ، وَالرِّفْقِ بِالرَّعِيَّةِ).منبع
در جمله هاى بالا بر اين امر تأکيد مى ورزد که بايد مأموران مخفى را از ميان افراد راستگو و درستکار و وفادار انتخاب کنى. در ضمن فلسفه اين کار را نيز بيان مى فرمايد و آن اينکه چون کارگزاران احساس کنند مأموران پنهانى اعمالشان را به زمامدار گزارش مى دهند از يک سو به کارهاى نيک تشويق مى شوند و از سوى ديگر لازمه آن اين است که خود را از خيانت و بدرفتارى به مردم برکنار مى دارند.
رئیس جمهور های ترور شده آمریکا
اثر هاثورن چیست ؟ /
