طحال برداری (عمل جراحی طحال برداشتن) چیست ? مگر وجود طحال در بدن ضروری و لازم نیست ? طحال در بدن بیمار تالاسمی خطرناک می شود ? اگر به دنبال پاسخ این سوال ها می‌باشید در ادامه همراه ما باشید .
معرفی طحال
طحال عضوی است که در قسمت بالا در طرف چپ شکم و در پشت دنده ها قرار دارد. طحال یک لغت عربی است و فارسی آن سپرز یا اسپرز و به انگلیسی spleen گفته می شود.
این عضو به طور طبیعی کوچک و شاید کمی بزرگتر از کلیه یا قلوه گوسفند باشد.
معمولا این عضو به صورت یکی (منفرد) می باشد ولی گاهی طحال های فرعی و متعدد دیگر که اندازه آن ها بسیار کوچک تر است در همان حوالی وجود دارد.
نقش و وظایف طحال در بدن
طحال (اسپرز) جسمی است بسیار پر خون که مرتبا خون از راه رگ شریانی وارد آن می گردد و از راه سیاهرگ، خارج می شود.
ساختمان طحال حالت شبکه توری مانند با پوشش سلولی دارد که نقش فیلتر را بازی می کند، یعنی در عبور خون، سلول های غیر طبیعی، بد شکل و میکروب ها و زوائد آن را گرفته و از بین می برد.
طحال در طی زندگی جنینی و در درون رحم مادر، نقش خونسازی فعالی را به عهده دارد و پس از تولد، این کار رفته رفته از بین می رود مگر در مواردی مانند تالاسمی که روند خونسازی ادامه خواهد یافت.
طحال برداری چیست ?
فعالیت طحال در بیماران تالاسمی
در بیماران تالاسمی برای جبران کم خونی، طحال به کمک مغز استخوان فعالیت می کند و این اعضاء بسیار فعال و پرکار و خونساز می باشند. ولی چه فایده که به علت تولید گلبول قرمز با ساختمان ناهنجار که در طحال گیر می‌کنند و از بین می‌روند.
همیشه بیماران تالاسمی درمان نشده کم خون میمانند.
اما کار مهم طحال در بقیه عمر انسان، تولید پادتن و یا موادی می باشد که علیه میکروب های وارد شده به بدن عمل می نماید، یعنی کار طحال برای تداوم حفظ سلامتی دستگاه دفاعی بدن در مقابل عفونت ها است و آن هم بسیار مهم می باشد.
پس اگر به طور مادر زادی و یا با عمل جراحی، طحال خارج و برداشته شود، دفاع بدن در مقابل عفونت ها ضعیف می گردد و خطر بروز عفونت ها زیاد می شود.
به همین علت در کسانی که به طور مادر زادی طحال ندارند و یا طحال آن ها کارایی طبیعی را ندارند (مانند کم خونی سیکل سل = داسی شکل) و یا پس از عمل جراحی طحال، مراقبت جدی از عفونت و پیشگیری از آن موارد مهم، ضروری می باشد.
آیا طحال عضو حیاتی است ؟
وجود طحال مانند قلب، مغز، کبد، کلیه ها و ریه ها حیاتی نمی باشد . یعنی همه می دانیم که از کار افتادن قلب، کبد، کلیه ها یا ریه ها سبب مرگ می گردد. ولی در برداشتن کامل طحال این اتفاق رخ نمی دهد.
تنها در تالاسمی بزرگی طحال رخ نمی دهد، بلکه در بسیاری از عفونت ها، بیماری های کبدی، قلبی، سرطانی، روماتیسمی (خود ایمنی)، بیماری های ارثی و مادر زادی دیگر هم بزرگ شدن طحال دیده می شود.
اگر تالاسمی های ماژور به موقع تشخیص داده شوند و تزریق خون به طور مرتب و لااقل ماهی یک بار را شروع کنند، دیگر بزرگی طحال پیش نمی آید.
علل بزرگ شدن طحال بیماران تالاسمی در فوق توضیح داده شد.
پس علت آن بیشتر خونسازی و کمک به کار مغز استخوان و از بین بردن گلبول های قرمز می باشد که در بدن بیماران تالاسمی تولید می گردد.
که هر دو این عوامل باعث بزرگی طحال و بزرگ شدن آن، قدرت تخریب گلبول های قرمز را شدید تر می نماید.
طحال برداری چیست ?
عوارض بزرگی طحال
اگر چرخه معیوب ادامه و باعث افزایش مشکلات بزرگی طحال می گردد. حتی بزرگی طحال سبب احساس سنگینی در طرف چپ شکم و گاهی فشار بر معده و مشکل غذا خوردن را به وجود می آورد.
به این دلیل در گذشته های دور که تزریق خون (ترانسفوزیون) در بیماران تالاسمی معمول و رایج نشده بود، شکم این بیماران بسیار بزرگ و طحال بسیار حجیم بود و دردسر های فراوانی ایجاد می کرد.
اما در این ۲۰ سال اخیر به علت ارائه برنامه های بهتر درمانی و به خصوص تزریق خون به طور مرتب، بزرگی طحال دیگر در بیماران تالاسمی دیده نمی شود و هم اکنون به ندرت عمل طحال برداری در بیماران تالاسمی لازم می گردد.
اما در موارد نادری که نیاز به تزریق خون در بیمار افزایش می یابد، که باید بر اساس وزن بیمار؛ حجم خون مصرفی در سال محاسبه گردد یا واکنش ناسازگاری به دنبال تزریق خون وجود نداشته باشد، شاید پزشک معالج تصمیم بگیرد که بیمارش را برای عمل طحال برداری معرفی کند.
شرایط طحال برداری
شرایط طحال برداری و آماده ساختن بیمار برای عمل مهم می باشد:
- توجه به سن بیمار، سن بیمار اگر کمتر از پنج سال باشد خطر عفونت را زیاد می کند، پس باید حتی الامکان طحال برداری در سنین بالاتر از پنج سال انجام شود.
مگر آن که شرایط کودک بیمار اجازه تحمل پرکاری طحال و بزرگی آن را ندهد. - بین یک الی دو هفته قبل از عمل جراحی، واکسن های لازم علیه میکروب هایی که در طحال از بین می بردند و عدم وجود طحال، خطر آن عفونت ها را زیاد می کند، تزریق گردد.
مانند: پنوموکک، مننگوکک و هموفیلوس انفلوآنزا - پس از عمل برای احتیاط مصرف پنی سیلین خوراکی روزانه و یا تزریق ماهانه برای همیشه ضروری می باشد.
مدت ادامه این آنتی بیوتیک به نظر متخصصین مختلف، متفاوت می باشد و در موارد حساسیت جدی به پنی سیلین حتما از آنتی بیوتیک دیگر باید استفاده شود. - آموزش والدین و بیماران بسیار مهم است و توجیه مصرف آنتی بیوتیک و تزریق واکسن ها و نیز آگاهی از علائم عفونی، تب دار را باید گوشزد نمود.
تا در صورت بروز علائم تب و عفونت. بیمار به مراکز اورژانس و یا به پزشک معالج مراجعه نماید. - به هنگام طحال برداری، باید کیسه صفرا از نظر وجود سنگ هم بررسی گردد و بیوپسی کبد برای یافته های آسیب شناسی و آهن آن هم بسیار ضروری می باشد.
عوارض جراحی طحال برداری
اسپلنکتومی ( عمل طحال برداری ) به طور کلی یک روش بسیار کم خطر است. اما مانند هر عمل جراحی، در اسپلنکتومی هم احتمال بروز عوارض وجود دارد، از جمله:
- خون ریزی
- لخته شدن خون
- عفونت
- آسیب دیدگی به اندام های مجاور، از جمله معده، لوزالمعده و روده بزرگ
- خطر طولانی مدت عفونت
پس از طحال برداری ، احتمال دارد فرد به عفونت های جدی مبتلا شود . ممکن است پزشک توصیه کند که واکسن هایی علیه پنومونی، آنفلوانزا و مننژوکوک تزریق شود .
لاپاروسکوپی جراحی طحال برداری
در روش لاپاروسکوپی عمل جراحی طحال، جراح 4 برش کوچک در شکم فرد ایجاد می کند. سپس یک لوله با یک دوربین فیلمبرداری کوچک را از طریق یکی از برش ها به شکم وارد می کند .
جراح تصاویر ویدئویی را بر روی مانیتور تماشا می کند و طحال را با استفاده از ابزار جراحی مخصوصی که در سه برش دیگر قرار دارند، خارج می کند. در آخر برش ها را بخیه می زند.
امروزه بیشتر جراحی های طحال برداری با استفاده از لاپاروسکوپی انجام می شود . لاپاروسکوپی طحال برای همه موارد ممکن نیست. مثلا در پارگی طحال معمولاً به اسپلنکتومی باز نیاز داریم .
عمل لاپاروسکوپی طول مدت عمل را افزایش میدهد ولی عوارض جانبی و کیفیت زندگی بیمار به شدت افزایش پیدا میکند .
طحال برداری چیست ?
ادامه زندگی بدون طحال
افرادی که طحال برداری انجام داده اند میتوانند به زندگی خود ادامه بدهند . در صورت برداشتن طحال، اندام های دیگر مانند کبد بسیاری از وظایف طحال را به عهده میگیرند .
بدن فرد می تواند با بیشتر عفونت ها مقابله کنید. اما این احتمال وجود دارد که حتی عفونت های کوچک به سرعت منتشر شوند و خطر جدی ایجاد نماید . این خطر تا آخر عمر وجود دارد .
كودكان نسبت به بزرگسالان بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت قرار دارند . توصیه می شود برای جلوگیری از عفونت های باکتریایی، تا پایان عمر آنتی بیوتیک با دوز کم مصرف کنید.
ممنون بخاطر اطلاعات خوبی که در مورد طحال برداری منتشر کردید
هزینه طحال برداری چقدر هست
یه عضو دیگه هم از دست دادیم…
امیدوارم هزینش زیاد نباشه😅
سلام آقای دوکتور
نسبت تکلیف معده و جراحی باز در معده طحال من را براشتن و فعلا بدون طحال هستم چه کار هار باید من متوجه باشم ممنون از رهنمای شما