داروی اینترفرون Interferon از شایع ترین دارو های مورد استفاده در درمان هپاتیت ویروسی می باشد . به لحاظ شیوع مصرف این دارو و اهمیت قابل ملاحظه آموزش و شناخت کافی از این دارو در استفاده موثر و صحیح آن بر آن شدیم تا در قالب سوال و جواب به نکات اصلی و مهم آشنایی با داروی اینترفرون بپردازیم. ( بررسی درمان با اینترفرون )
داروی اینترفرون چیست ؟
اینترفرون یک پروتئینی می باشد که در بدن انسان جهت مقابله با عفونت های ویروسی تولید می گردد.
داروی اینترفرون آلفا تولید مصنوعی این پروتئین می باشد که بر علیه برخی از عفونت های ویروسی از جمله هپاتیت های ویروسی به کار گرفته می شوند.
بنابراین اینترفرون یک داروی شیمیایی خارجی برای بدن نبوده و در واقع کپی ماده پروتئینی می باشد که به صورت طبیعی با مقادیر کم در بدن تولید می گردد.
این ماده به صورت مصنوعی توسط سلول هایی ک برای تولید پروتئین اینترفرون برنامه ریزی شده اند در آزمایشگاه ساخته گردیده و سپس با خالص سازی و تغلیظ قابل ملاحظه از طریق تزریق وارد بدن می شود تا به کمک دستگاه ایمنی بدن بر علیه عفونت های ویروسی هپاتیت بشتابد.
از این رو اینترفرون یک داروی شیمیایی نبوده بلکه دارویی بیولوژیکی و طبیعی تلقی می شود. در سال ۱۹۸۰ میلادی از طریق مهندسی ژنتیک موفق به تولید انبوه و ارزان تر این دارو گردیدند. سال ۱۹۹۱ میلادی تا کنون این دارو برای درمان هپاتیت ویروسی استفاده می گردد.
بررسی درمان با اینترفرون
چه کسانی باید از درمان اینترفرون استفاده نمایند ؟
داروی اینترفرون آلفا برای بیمارانی که دارای هپاتیت مزمن B (مدت بیماری بیش از شش ماه) یا عفونت حاد یا مزمن هپاتیت C دارند، مورد استفاده قرار می گیرد.
بیماران نیازمند اینترفرون بر اساس بالا بودن آنزیم های کبدی در سرم این بیماران مشخص شده و وجود یا عدم وجود علائم بالینی در تعیین افراد نیازمند به اینترفرون ملاک نمی باشد.
از آنجایی که مصرف اینترفرون دارای محدودیت های خاص خود می باشد. شروع درمان با اینترفرون باید تحت نظر پزشک متخصص و با تجربه در این زمینه صورت گیرد.بنابراین دسترسی به اینگونه پزشک شرط اصلی استفاده از اینترفرون می باشد.
موارد احتیاط در مصرف اینترفرون
از آنجایی که اطلاعات کافی از درمان کودکان با اینترفرون در دسترس نیست، درمان کودکان باید زیر نظر متخصص مربوطه انجام گیرد.
به لحاظ محدودیت های دیگر لازم است پزشک را قبل از شروع درمان اینترفرون از وجود سایر بیماری های کبدی، قلبی، کلیوی، وجود تشنج، افسردگی یا بیماری عصبی، مشکلات خونی، احتمال حاملگی، شیر دادن به بچه، حساسیت شدید، مصرف الکل، اعتیاد یا هر گونه داروی دیگر مطلع سازید.
این اطلاعات باعث می گردد تا از احتمال تداخل دارویی یا مشکلات احتمالی مصرف اینترفرون با شرایط خاص بدنی جلوگیری به عمل می آید.
درمان با اینترفرون چگونه به بدن کمک می کند ؟
آلفا اینترفرون در درمان هپاتیت های ویروسی سعی در پاکسازی، کنترل یا توقف کامل ویروس در بدن داشته و از این طریق از هرگونه صدمه بیشتر ویروس به کبد جلوگیری می نماید.
در برخی بیماران اینترفرون التهاب کبدی را کاملا متوقف می سازد و گاهی اوقات بیمار کاملا از عفونت ویروس پاک می شود.
البته اینترفرون گاهی نمی تواند تمام صدمات قبلی ویروس به کبد را ترمیم کند. اینترفرون یک ماده پروتئینی طبیعی ضد ویروس عمومی در بدن می باشد.
این پروتئین طبیعی توسط سلول های ایمنی و دفاعی بدن بر علیه ویروس ها ساخته می گردند.
داروی تولید شده توسط انسان نیز در بدن به سلول های دفاعی بدن که بر علیه ویروس هپاتیت عمل می کنند، پیوسته و از طریق تقویت و تحریک دستگاه ایمنی باعث افزایش دفاع بدن در مقابل این ویروس ها می شوند.
درمان با اینترفرون چگونه انجام می گردد ؟
به لحاظ ساختار پروتئینی، این دارو تنها با صورت تزریقی وجود داشته و از طریق تزریق زیر جلدی به بدن می رسد.
تزریق آن شبیه تزریق انسولین و دسفرال است. تزریق آن در یک نوبت می باشد.میزان دارو و تعداد روز های تزریق در هفته به نوع هپاتیت ویروسی بستگی دارد.
در درمان هپاتیت B درمان می تواند روزانه یا سه روز در هفته و درمان هپاتیت C درمان سه روز در هفته تکرار می گردد.
موقعی که درمان برای چندین هفته یا ماه ادامه دارد، بهتر است تا بیمار خود از برنامه درمانی کاملا مطلع بوده و تزریق توسط خود بیمار و یا فردی از خانواده وی صورت گیرد.
تزریق اینترفرون
- معمولا دارو باید در یخچال نگهداری گردد.
- برنامه تزریق دارو باید دقیق رعایت شود.
- تزریق زیر جلد بازو ها یا ران ها یا شکم انجام می گردد.
- محل تزریق در هر نوبت تزریق باید تغییر یابد.
- محل تزریق با الکل ضدعفونی شده و پس از خشک شدن، سوزن تزریق با زاویه ۴۵ درجه وارد زیر پوست می گردد.
- پس از اطمینان از عدم وجود سوزن در رگ، محتویات سرنگ زیر پوست تزریق می شود.
- باید از ماساژ دادن محل تزریق پرهیز گردد.
- محل تزریق را باید با یک پوشش مناسب پوشاند.
- نیم ساعت قبل از تزریق باید یک الی دو قرص استامینوفن مصرف شود.
- باید توجه داشت که در طول درمان با اینترفرون مقادیر کافی آب مصرف کرد.
- در مورد دور انداختن سوزن، سرنگ و شیشه حاوی دارو دقت شود تا به آلودگی دیگران منجر نگردد.
بررسی درمان با اینترفرون
طول مدت درمان با اینترفرون چقدر می باشد ؟
- در بیماران با هپاتیت مزمن C طول مدت درمان تایید شده یک سال است.
- احتمال تاثیر درمانی در این شرایط پس از گذشت سه ماه مشخص می گردد.
- در صورت عدم پاسخ درمانی بعد از گذشت سه ماه، درمان متوقف می شود.
- در بیماران با هپاتیت B طول مدت درمان شش ماه می باشد.
- درمان بیماران هپاتیت حاد C چهار الی شش ماه بیان شده است.
به هنگام درمان با اینترفرون چه احساسی در بدن رخ می دهد؟
افراد به صورت های مختلف نسبت به اینترفرون پاسخ می دهند . معمولا شدید ترین عارضه درمان با اینترفرون در اولین نوبت تزریق آن رخ می دهد.
با تزریق اینترفرون علائم سرماخوردگی مانند تب و لرز و درد های عضلانی رخ می دهد.
این علائم بین چهار الی هشت ساعت ادامه می یابد . این علائم و عوارض به تدریج با نوبت های بعدی تزریق کاهش یافته و از بین می رود.
عوارض دیگر اینترفرون سر درد، خستگی و کاهش اشتها و درد مفاصل می باشد . مصرف استامینوفن بعد از تزریق و همچنین استراحت می تواند به کاهش این علائم منجر شود.
این علائم معمولا دو الی چهار ساعت بعد از تزریق شروع شده و تا دوازده ساعت ادامه دارد.
راهکار کاهش عوارض اینترفرون
می توان تزریق اینترفرون را در شب قبل از خوابیدن را شروع کرده تا شاید عوارض کمتری از اینترفرون را در بدن خود احساس کرد.
در صورتی که علی رغم این که مصرف استامینوفن و استراحت کافی این علائم باعث ناراحتی شدید می گردد و در صورت بروز قرمزی پوست، تنگی نفس، خارش، احساس درد در قفسه سینه، سیاهی رفتن چشم، سرگیجه، خونریزی، طپش قلب، کبودی پوست، تورم یا بی حسی دست و پا یا از دست دادن قوای فکری شدید، حتما موضوع را با پزشک در میان بگذارید.
بررسی درمان با اینترفرون
عوارض جانبی اینترفرون
اینترفرون می تواند باعث کاهش فعالیت مغز استخوان و در نتیجه بروز کم خونی یا تشدید آن، کاهش گلبول های سفید خون یا کاهش تعداد پلاکت های خون شود.
در صورت بروز سر درد، سرفه، خلط، درد عضلانی، گلو درد، احساس تب، لرز، سرماخوردگی یا سوزش ادرار باید به پزشک مراجعه کرد.
در صورت خونریزی از بینی یا لثه و کبودی پوست به پزشک مراجعه شود.
برای مراقبت از این تغییرات لازم است تا در نوبت های مشخص آزمایش خون به عمل آید.
عوارض غیر شایع تر اینترفرون
عوارض غیر شایع تر اینترفرون شامل ریزش مو، افزایش خواب، افسردگی، تشدید افزایش فشار خون، بیماری قلبی یا دیابت می باشد.
عوارض اینترفرون به هنگام مصرف مقادیر بالاتر دارو بیشتر دیده می گردد.در صورت وجود بیماری زمینه ای عصبی، سن بالا و مصرف طولانی تر اینترفرون نیز برخی عوارض اینترفرون بیشتر دیده می شود.
به هر حال باید توجه داشت که تمام افراد دچار این عوارض نمی شوند. ممکن است هیچکدام یا تنها چند عوارض را دچار شوند.
به هر صورت بیشتر عوارض اینترفرون به صورت شکایات ناراحت کننده بوده ولی به بدن و سلامت افراد صدمه اساسی وارد نمی کنند.
تنها برخی از عوارض اینترفرون نیاز به مراقبت و دخالت جدی دارند.
چگونه از موثر بودن درمان با اینترفرون می توان مطلع شد؟
در درمان بیماران با هپاتیت C با شروع تاثیر دارو آنزیم های کبدی شروع به کاهش می کنند.
معمولا آنزیم های کبدی در سه ماه اول درمان کاهش می یابند و طبیعی می شوند.
برای بیماران با هپاتیت B تاثیر درمان و طبیعی شدن آنزیم های کبدی در هنگام درمان و حتی بعد از خاتمه یافتن درمان مشخص می گردد.
گاهی تاثیر درمان در هپاتیت B یک سال پس از خاتمه درمان دیده می شود.
از بین رفتن کامل ویروس هپاتیت C و متوقف شدن تکثیر ویروس هپاتیت B از جمله اهداف مهم درمانی است.
بررسی درمان با اینترفرون
آیا درمان با اینترفرون با بارداری منافات دارد؟
در حال حاضر اطلاعات در مورد اثر اینترفرون روی رشد سلول های جنین کافی نمی باشد.
از آنجایی که ممکن است اینترفرون روی رشد جنین اثر سوء داشته باشد بهتر است تا اینترفرون برای زنان باردار یا زنانی که می خواهند باردار شوند تجویز نگردد.
در زنان در سن باروری، در زمان مصرف اینترفرون و تا شش ماه بعد از آن بهتر است که از روش های مطمئن جلوگیری از بارداری استفاده نمایند.
اطلاعات کمی نیز در مورد تاثیر اینترفرون روی اسپرم وجود دارد. توصیه می گردد مادامی که مردی از اینترفرون استفاده می کند از فرزند دار شدن جلوگیری کند.
مصرف اینترفرون در زمان شیردهی نیز با تردید همراه می باشد.
باید تمام این موارد و راه های برخورد با آن را با پزشک در میان گذاشت.
بررسی درمان با اینترفرون
سوال های رایج در مورد اینترفرون
بهتر این است که در زمان درمان با اینترفرون کماکان به فعالیت های روزانه و شغل خود مشغول بود.
این باعث می شود تا با احساس سالم بودن، به درمان دید مثبت داشت.
اگر در انجام فعالیت ها و شغل خود مشکل ایجاد شود باید آن را با پزشک در میان گذاشت.
در زمان درمان با اینترفرون می توان تمام غذا هایی که در حالت طبیعی استفاده می شود، مصرف نمود.
در زمان درمان با اینترفرون می توان تمام فعالیت های عادی را ادامه داد.
در صورت مسافرت باید مراقب بود تا وقفه ای در درمان ایجاد نشود.
در نگهداری دارو هنگام سفر سعی در خنک نگهداشتن دارو گردد.
دریافت نوبت های منظم و مشخص تزریق اینترفرون مهم است.
در صورتی که نوبت تزریق اینترفرون فراموش شود باید به اطلاع پزشک رسانده شود.
مصرف دو برابر میزان اینترفرون برای جبران میزان نوبت فراموش شده، صحیح نمی باشد.
پزشک باید از مصرف همزمان دارو های دیگر با اینترفرون مطلع باشد تا در صورت ایجاد مشکل یا عارضه جانبی از آن مراقبت نماید.
در زمان مصرف اینترفرون تا سه ماه بعد از آن بهتر است واکسن تجویز نگردد.
در صورت ابتلا به زونا یا آبله مرغان و بیماری قلبی هنگام مصرف اینترفرون آن را باید به پزشک اطلاع داد.
ام اس یک بیماری مربوط به سیستم عصبی مرکزی یعنی، مغز و نخاع است ولی علت اصلی آن ناشناخته است.
تصور می شود یک پاسخ غیر عادی سیستم ایمنی نقش اصلی در بروز آسیب سیستم عصبی مرکزی دارد.
نتایج مطالعات نشان می دهد، اینترفرون بتا-1آ پاسخ سیستم ایمنی را تعدیل می کند.
اینترفرون بتا-1آ ، غیر از ام اس در بیماری های دیگری نیز کاربرد دارد.
نکته : (Recigen) رسیژن یک نام تجاری برای اینترفرون بتا-1آ می‌باشد . برخی از شرکت ها همین دارو را با نام تجاری (Rebif) ربیف عرضه میکنند.
مطالب مرتبط
منونوکلئوز چیست ؟ علائم و درمان
در درمان هپاتیت B درمان می تواند روزانه یا سه روز در هفته اینترفرون مصرف کرد
ولی عوارض چی ؟
پزشک با توجه به نیاز بیمار عوارض را بهتر از پیشرفت بیماری میداند .
در ضمن توجه داشته باشید این مقدار برای همه ی بیماران توصیه نمیشود و صرفا پزشک متخصص باید میزان و دفعات مصرف دارو را مشخص کند .