ماهوی یعنی چه ?

حتما برای شما هم پیش آمده است واژه ماهوی را بشنوید یا مشاهده کرده باشید و از معنی دقیق آن مطلع نباشید، در این مطلب معنی دقیق این کلمه را مرور میکنیم ( ماهوی یعنی چه ? ).

معنی ماهوی

مترادف و معادل واژه ماهوی:

• مربوط به اصل کار
• ذاتی
• ریشه ای
• اساسی

تلفظ ماهوی:

معنی ماهوی در لغتنامه دهخدا

ماهوی [ هَُ وی ] ( ع ص نسبی ) در لغت به معنی امر مربوط به اساس و ریشه و ذات هرچیز و هرکار را گویند مثلاً بحث ماهوی یعنی بحث مربوط به اصل کار نه فروع آن ( ترمینولوژی حقوق تألیف جعفری لنگرودی ).
– دادگاه ماهوی: ( اصطلاح حقوقی ) در مقابل فرجام ( دیوان کشور ) به کار رفته است و شامل مرحله نخستین و پژوهش می باشد ( ترمینولوژی حقوق ، تألیف جعفری لنگرودی ) و رجوع به ماهیت شود.
– رسیدگی ماهوی: در مقابل رسیدگی فرجامی به کار رود و شامل رسیدگیهای دادگاه نخستین و پژوهش است.
– || قسمتی از رسیدگی دادگاههای ماهوی که موجب فصل خصومت بطور مستقیم ( کلاً یا بعضاً ) می باشد ( ترمینولوژی حقوق، تألیف جعفری لنگرودی ).

ماهوی ( اِخ ) مرزبان مرو معاصر یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی، هنگامی که یزدگرد از سپاه عرب شکست خورد به سوی او رفت و از وی یاری خواست ولی او نسبت به یزدگرد خیانت ورزید :

پیاده شد از اسب ماهوی زود
بدان کهتری بندگیها فزود

( شاهنامه چ بروخیم ج 9 ص 2990 )

فرخزادچون روی ماهوی دید
سراسر سپاهش رده برکشید( شاهنامه ایضاً )

بدو گفت ماهوی کای پهلوان
مرا شاه چشم است و روشن روان( شاهنامه ایضاً ص 2991 )

چو ماهوی بدبخت خود کامه شد
ازو نزد بیژن یکی نامه شد( شاهنامه ایضاً )

و رجوع به ماهو و ماهوی سوری و ماهویه و مجمل التواریخ و القصص ص 84 و 284 شود.

معنی ماهویه در لغتنامه دهخدا

ماهویه [ ی َ/ ی ِ ] ( اِ ) لقب عام ملوک مرو ( آثار الباقیه، یادداشت به خط مرحوم دهخدا ) و رجوع به ماده بعد شود.

( اِخ ) ماهویه [ ی َ / ی ِ ] نام شخصی است که از جانب یزدجرد حاکم سیستان و سپهسالار خراسان بود.بعد از آنکه یزدجرد از لشکر اسلام گریخت و به مرو رفت ماهویه با خاقان ترکستان ساخت و کسان خود را فرستاد تا یزدجرد را بقتل رسانیدند ( برهان ) ( فرهنگ رشیدی ) ( فرهنگ جهانگیری ): به شهر مرو اصفهبدی بود نام او ماهویه… ( فارسنامه ابن البلخی ص 112 ).

ماهوی سوری در لغتنامه دهخدا

ماهوی سوری [ ی ِ] ( اِخ ) مرزبان مرو، معاصر یزدگرد سوم :

خبر یافت ماهوی سوری زشاه
که از مرز طوس اندر آمد سپاه(فردوسی)

زماهوی سوری دلش گشت شاد
برو بر بسی پندها کرد یاد(فردوسی)

شهنشاه از آن خود نه آگاه بود
که ماهوی سوریش بدخواه بود(فردوسی)

و رجوع به ماهوی و ماهویه و تاریخ گزیده ص 124 و 181 شود.

معنی ماهو در لغتنامه دهخدا

ماهو [ هَُ وَ ] ( ع جمله اسمیه ) کلمه مرکب از «ما» و «هُوَ» یعنی چه چیز است آن ( ناظم الاطباء )، آن چیست، چیست آن ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ). سؤال بواسطه ماهو از ذات و حقیقت و ماهیت شی می شود چنانکه گویند «الانسان ماهو» و یا «الحیوان ماهو» که پاسخ آن ذاتیات است و چنان که در پاسخ سؤال اول باید گفته شود انسان حیوانی است ناطق و در پاسخ سؤال دوم گفته شود حیوان جسمی است نامی، حساس، متحرک بالاراده ( فرهنگ علوم عقلی دکتر سجادی ).

معنی ماهیت در لغتنامه دهخدا

ماهیت [ هی ی َ ] ( ع اِ مرکب ) به معنی حقیقت چیزی مستعمل است. بدان که این مصدر جعلی است تراشیده اهل منطق و حکمت، معنی لفظی لفظ ماهیت چیست این شدن باشد مرکب از ماء موصوله و «هی » ضمیر مؤنث واحدو یاء مشدد علامت جعل و تاء مصدری، مگر یاء لفظ «هی »به جهت اجتماع یأات حذف شده است.

حقیقت و طبیعت و نهاد و ذات و جوهر ( ناظم الاطباء )، چیستی، ماهیت چیزی، حقیقت آن ج – ماهیات ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا )، کلمه ماهیت در اصل ماهویت بوده است «یاء» آن «یاء» نسبت و «تاء» آن «تاء» مصدریه است «واو» قلب به یاء و «یاء» در «یاء» ادغام شده است و هاء آن مکسور گردیده است.

و بعضی گویند ماهیت مشتق از «ماهو» است و گفته شده است که مرکب از «ما» استفهامیه و «یاء» نسبت و «تاء» مصدریه است و همزه زائد بعد از الف تبدیل به هاء شده است و گاه به جای ماهیت «مائیت » گفته شده است ( فرهنگ علوم عقلی جعفر سجادی ).

|| ( اصطلاح فلسفی ) مقابل وجود ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ) ماهیت چیز، «چه چیزی » او باشد و آن تفحص باشد از جنس چیز، چنانکه کسی گوید درخت به مثل و کسی بپرسد که درخت چه باشد ؟ این از او جستن باشد از جنس درخت و جوابش آن باشد که درخت جسمی باشد افزاینده و مرخاک وآب را به صورت دیگر کننده ( ناصرخسرو، یادداشت ایضاً ).

مطالب پیشنهادی

• اضمحلال یعنی چه ?
• متانت یعنی چه ?
• گلشن یعنی چه ?
• بارقه امید یعنی چه ?
• هم خانواده اذعان ?

ماهوی یعنی چه ?