ایهام یعنی چه ?

حتما برای شما هم پیش آمده است واژه « ایهام » را بشنوید یا مشاهده کرده باشید و از معنی دقیق آن مطلع نباشید، در این مطلب معنی دقیق این کلمه را مرور میکنیم ( ایهام یعنی چه ?).

معنی ایهام

مترادف و مادل واژه ایهام:

• گوینده در سخن خود لفظی آورد که دارای دو معنی باشد
• پندار
• پنداشت
• گمان
• بشک انداختن
• شبهه پردازی
• بگمان افکندن

معنای ایهام در فرهنگ عمید

۱- (ادبی ) در بدیع، آوردن کلمه ای که دو معنی قریب و بعید داشته باشد و مراد گوینده معنی بعید باشد، توریه، مانند: در گوشه ای نشسته ام اکنون و همچنان / هستم ز دست مردمکی چند در عذاب من درد را به گوش نیارستمی شنید / اکنون به چشم خویش همی بینم این عقاب. مردمک هم به معنای مردم و انسان ها و هم به معنای مردمک چشم است که معنی دوم مدنظر شاعر است
۲- [قدیمی] در وهم و گمان افتادن و اشتباه کردن
۳- [قدیمی] در وهم و گمان انداختن، در شک و گمان و اشتباه انداختن

* ایهام تناسب: (ادبی ) در بدیع، آوردن کلماتی در نظم یا نثر که در صورت ظاهر با یکدیگر متناسب باشد ولی معانی غیرمتناسب نیز از آن ها استنباط شود، مانندِ این شعر: چنان سایه گسترد بر عالمی / که زالی نیندیشد از رستمی (سعدی۱: ۳۸ ) که مراد از زال پیرزن است نه زال پدر رستم، و مراد از رستم نیز مردی نیرومند و پهلوان است.

یا در این شعر: ای در مردی چو باز و در کینه عقاب / شاهین به تهوری و طوطی به خطاب از باده بطی فرست مر قُمری را / چون چشم خروس در شب همچو غُراب (قُمری قزوینی ). شاهد در بط و قمری و چشم خروس و غراب است که همگی از اصطلاحات باده نوشی هستند.

معنی ایهام در لغتنامه دهخدا

ایهام به گمان افکندن، در شک افکندن، بگمانی افکندن یا رفتن دل بسوی چیزی بی قصد آن || فروگذاشتن آیتی از قرآن یا رکعتی از نماز، فروگذاشتن، یقال: اوهم من صلاته رکعةً و اوهمت الشی، اذا ترکته کله || به غلط انداختن، درغلطی انداختن، غلط کردن در حساب، یقال: اوهم کذا من الحساب، ای اسقط || تهمت نهادن کسی را.

ایهام ( ع اِ ) در علم بدیع چنانست که لفظی ذومعنیین بکار رود یکی قریب و یکی غریب تا خاطر سامع نخست به معنی قریب رود و مراد قایل معنی غریب باشد.

این صفت را تخیل نیز خوانند و چنان بود که دیر باشد در نثر یا در نظم الفاظی بکار برند که آن لفظ را دو معنی باشد یکی قریب و دیگر غریب وچون سامع آن الفاظ بشنود حالی خاطرش به معنی قریب رود و مراد از آن لفظ معنی غریب بود.

معنای وهم در لغتنامه دهخدا

وهم [ وَ ] ( ع مص ) رفتن دل به جایی که مراد نبود، و این معنی از حسب نیز آید، رفتن دل به سوی چیزی بی قصد || افتادن چیزی در خاطر کسی، در دل گذشتن. || گمان بردن، گمان به غلط بردن.

و صاحب این حالت را وهمناک گویند، به غلط تصور کردن. پنداشتن || ( اِ ) آنچه در دل گذرد، یا گمان و اعتقاد مرجوح، گاه بر اعتقاد مرجوح اطلاق میشود، گمان، پندار :

بزرگیش ناید به وهم اندرون
نه اندیشه بشناسد او را که چون اسدی

وصل تو به وهم درنمی آید
وصف تو به گفت برنمی آید خاقانی

مبهم یعنی چه ?

مترادف و معادل واژه مبهم:

• ابهام آمیز
• نامشخص
• تاریک
• غیرواضح
• ناواضح
• پوشیده
• پیچیده
• تیره
• رمزآمیز
• اسرارآمیز
• گنگ
• مشکل
• معقد
• نامعلوم
• مغلق
• مرموز
• نامفهوم

معنی مبهم در لغتنامه دهخدا

مبهم [ م ُ هََ ] ( ع ص ) دربسته || اصم || بیهوش، ضربه فوقع مبهماً: ای مغشیا علیه لاینطق و لایمیز || کار فروبسته، کاری پوشیده که ندانند روی آن، پوشیده و فروبسته، کاری که جهت و جانب و راه آن پیدا نباشد، فروبسته و پوشیده، نامعلوم و مجهول و مشکل و مشکوک و غیرمحقق:

وز عقل ببین به فعل پیداش
اندر دل دهر راز مبهم (ناصرخسرو)

بر خویشتن ار تو بپوشی این را
آن نیست به نزد خدای مبهم (ناصرخسرو)

مطالب پیشنهادی

• واهی یعنی چه ?
• انتحال یعنی چه ?
• هم خانواده قلدر چیست ?

ایهام یعنی چه ?