معرفی کامل گیاه اسفند + خواص دارویی و عوارض

 اسفند، اسپند

گیاهی بوته ای، چند ساله، به ارتفاع تا ۱۰۰ سانتی متر، افراشته، بدون کرک، گوشوارک خیلی کوچک، برگ ها متناوب با لوب های عمیق و نامنظم، خطی‌ سر نیزه ای یا بیضوی باریک، کاسه گل با ۵ بریدگی عمیق، دائمی، گلبرگ ها بیضوی، زرد کمرنگ یا سفید رنگ، میوه کپسول واژ تخم مرغی یا کروی، دانه کلیوی شکل به تعداد زیاد در هر حجره.

پراکندگی جهانی:

اروپا، ایران، ترکیه، افغانستان، شوروی، پاکستان، هند، سوریه، عراق، لبنان، اردن، فلسطین، عربستان و شمال آفریقا.

پراکندگی در ایران:

این گونه گیاهی غالبا در حاشیه جاده ها و مزارع و هم چنین در باغ ها، حاشیه نخلستان ها و در قبرستان ها رویش دارد.
گرگان، مازندران، آذربایجان، اصفهان، فارس، خوزستان، بوشهر، کرمان، تهران و سمنان.

اندام مورد استفاده:

تمامی بخش های گیاه

خواص درمانی:

در مصارف سنتی از دانه های اسفند به عنوان ضد عفونی کننده استفاده می گردد.
در طب سنتی کشور های آسیایی علاوه بر استفاده از این گیاه به عنوان داروی ضد چشم زخم و زخم زبان از عصاره ای که از اندام های مختلف گیاه اسفند حاصل می شود به عنوان داروی افزایش دهنده قدرت جنسی، مسکن جهت تسکین درد معده و درد های قاعدگی، ضد عفونی کننده هوا، دفع انگل، ترشح شیر و درمان روماتیسم به کار می رود.

در طب قدیم اعراب دانه های اسفند را به عنوان خواب آور، ضد کرم، معرق و قاعده آور مورد استفاده قرار می دادند.
دانه های اسفند دارای خاصیت ضد فشار خون می باشند.

اسفند

عصاره آبی این گیاه دارای خاصیت ضد ویروسی است. ‌هارمالین استخراجی از دانه های اسفند دارای خواص متعددی مثل ضد میکروب، ضد قارچ، ضد تومور و فعالیت آنتی اکسیدانی است.
از اثرات درمانی گیاه اسفند می توان به ضد عفونی کننده، ضد باکتری، ضد مالاریا، ضد گرفتگی عضلات، افزایش دهنده میل جنسی، قارچ کش، قاعده آور، افزایش دهنده شیر، افزایش دهنده بزاق، مسکن، سقط کننده جنین، ادرار آور، کرم کش و فلج کننده اشاره کرد.

برای مصارف دارویی برگ، دانه و ریشه گیاه مصرف می شود. از جوشانده برگ های این گیاه برای درمان روماتیسم استفاده می شود.
دانه های گیاه نیز مقوی، خواب آور، تحریک کننده قدرت جنسی، ضد کرم، افزایش دهنده شیر، استفراغ آور و ضد گرفتگی عضلات می باشند.
جهت درمان درد های عصبی، یرقان، سرفه و درد کمر نیز مورد استفاده قرار می گیرند.

کاربرد دارویی گیاه در منطقه جنوب کشور :

این گیاه و یا میوه های آن به نام دینِشت یا دونِشت نامیده می شوند.
بر اساس احادیث باقی مانده از نبی مکرم اسلام (ص) از این گیاه به عنوان رفع چشم زخم استفاده می شود.
مردم نیز که از فرموده های پیامبر عظیم الشان خود تبعیت می کنند به همین منظور از میوه های گیاه استفاده می کنند.
بدین منظور میوه های گیاه را بر روی حرارت قرار می دهند و از دود حاصل از آن به عنوان ضد چشم زخم و ضد عفونی کننده منزل استفاده می کنند.
/ فائزه عوض پور /