محلی از اعراب یعنی چه ?

« محلی از اعراب » یک اصطلاح ادبی می‌باشد که بسیاری از افراد مفهوم آن را متوجه می‌شوند ولی از معنای دقیق آن آگاه نیستند ، در این مطلب به بررسی معنی این اصطلاح می‌پردازیم . ( محلی از اعراب یعنی چه ? )

اعراب در دستور زبان عربی جایگاه کلمات را در جمله مشخص می‌کند ، هرگاه یک کلمه در جمله نقش خاصی نداشته باشد و حذف آن به معنی و ساختار جمله آسیبی نزند به اصطلاح می‌گویند آن کلمه محلی از اعراب ندارد و همین اصطلاح در فرهنگ عامیانه وارد شده است و هرگاه چیزی بی اهمیت باشد میگویند آن چیز محلی از اعراب ندارد .

اعراب چیست ?

اعراب : نقش و موقعيت كلمات را مي توان با علامت ها و نشانه هاي خاصي شناخت. اين نشانه ها، همان اعراب كلمات هستند.
اعراب كلمات سه نوع هستند:
1. ظاهري : براي اسم هاي معربي كه علامت اعراب بر آنها ظاهر مي شود.
2. مَحَلي : براي اسم هاي مبني كه علامت اعراب را نمي پذيرند.
3. تقديري : براي اسم هاي معربي كه علامت اعراب در آنها ظاهر نمي شود. 

  در سه جمله ي زير كلمه شجرة نقش ها و اعراب متفاوتي را دارد.  

هذه شجرةُ في الحديقة
مبتدا – مرفوع

غرسَ الفلاحُ الشجرةَ
مفعول – منصوب

العصفورُ علي الشجرةِ
مضاف اليه – مجرور

علامت هاي اعراب‌، متناسب با نقش كلمه شجرة در آخر آن ظاهر شده است.  

اعراب ظاهري اصلي :

 به اعرابي كه در آن علامت هاي اصلي اعراب كه نشان دهنده ي نقش كلمه مي باشند، اعراب ظاهري اصلي مي گويند.
در جمله ي «واعتصموا بحبل الله جميعاً» حبل مضاف اليه و مجرور است.
نكته : بهتر است بدانيد كه هر كدام از علامت هاي اصلي اعراب براي خود جانشين و علامت فرعي مخصوصي دارد. به عبارت ديگر برخي از اسم هاي معرب به جاي علامت هاي اصلي اعراب، علامت هاي ديگري مي گيرند كه به آن ها «علامت هاي فرعي اعراب» گفته مي شود.  

كدام يك از اسم هاي معرب داراي اعراب فرعي هستند؟  

1 – مثني

مثني با دو علامت «انِ – ينِ » ساخته مي شود. مانند المسافرانِ، المسافرينِ به معناي دو مسافر. معني هر دو يكي است . چه تفاوتي ميان انِ، و ينِ وجود دارد؟ و كاربرد هر كدام چيست؟مفرد مثنی  المسافر والمسافران هردو فاعل هستند.اما علامت رفع آنهامختلف است.المسافر با ضمه اصلیامسافران با الف فرعیالمسافر والمسافرين هردو مفعول هستند.اما علامت نصب آنهامختلف است.المسافر با فتحه اصلیامسافران با ياء فرعیالمسافر والمسافرين هردو مجرور هستند.اما علامت جر آنهامختلف است.المسافر با کسره اصلیامسافران با ياء فرعی 

هر گاه اسمي مثني شود : «الف» : نشانه رفع «ياء» : نشانه نصب و جر آن مي باشد.  

2 – جمع مذكر سالم 

جمع مذكر سالم با دو علامت (ونَ ، ينَ) ساخته مي شود، مانند ( المُجاهدونَ هرگاه اسمي را به جمع مذكر سالم تبديل كنيم )
واو : نشانه رفع، ياء : نشانه نصب و جر آن است.
مثال :مفرد جمع  (واو)جانشين چه حرکتیشده و نشانه چيست؟(ياء)جانشين چه حرکتیشده و نشانه چيست؟(ياء)جانشين چه حرکتیشده و نشانه چيست؟ 

3 – اسماء خمسه 

حتماً با كلمات ابوطالب – اباطالب – ابي طالب آشنا هستيد. اين كلمات به شكل هاي مختلف نوشته شده اند و تفاوت هايي با هم دارند.تفاوت آنها در توضيح نكته ي زير است :
هر گاه كلمه «أب» :‌مفرد، مضاف و مضاف به غير ضمير «ياء» متكلّم باشد:
( واو : نشانه رفع ) ( الف :‌نشانه نصب ) ( يا: نشانه جر آن است)

مفرد : (جاءَ ألاَبُ )   (رأيتُ الأبَ )   (سلّمْتُ علي الأب ِ )

مضاف : (جاءَ أبوُك َ )   (رأيتُ أباك َ )  (سلّمْتُ علي ابيك َ )

اعراب كلماتي مانند «أخ ، ذو، فو، حم» نيز مانند «أب» فرعي هستند به اين پنج اسم، اسماء خمسه مي گويند. .  

4 – جمع مؤنث سالم 

جمع مؤنث سالم نيز از اسم هايي است كه اعراب فرعي دارد.
به اعراب آن در حالت هاي مختلف توجه نماييد.

جمع مؤنث سالم :
فقط در حالت نصب اعراب فرعي دارد.

منبع : بلاگفا