الخیر فیما وقع
یکی از سوالات رایج در مورد ضرب المثل « الخیر فیما وقع » این می‌باشد که آیا حدیثی در این مورد وجود دارد یا نه ؟ در این مطلب به بررسی ریشه به وجود آمدن الخیر فیما وقع می‌پردازیم . ( الخیر فیما وقع / ریشه و تفاسیر )
برای « الخیر فیما وقع » در زبان فارسی ضرب المثل «هرچه پیش آید خوش آید» را معادل قرار داده اند و کنایه ای از تسلیم امر الهی شدن و پذیرش اتفاقات می‌باشد .
ریشه الخیر فیما وقع
ریشه به وجود آمدن اصطلاح « الخیر فیما وقع » آیات قران کریم می باشد :
كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ وَهُوَ كُرْهٌ لَكُمْ ۖ وَعَسَىٰ أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئًا وَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ ۖ وَعَسَىٰ أَنْ تُحِبُّوا شَيْئًا وَهُوَ شَرٌّ لَكُمْ ۗ وَاللَّهُ يَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ
جهاد در راه خدا، بر شما مقرّر شد؛ در حالی که برایتان ناخوشایند است. چه بسا چیزی را خوش نداشته باشید، حال آن که خیرِ شما در آن است. و یا چیزی را دوست داشته باشید، حال آنکه شرِّ شما در آن است. و خدا می‌داند، و شما نمی‌دانید.
آیه 216 سوره بقره
إِنَّ الَّذِينَ جَاءُوا بِالْإِفْكِ عُصْبَةٌ مِنْكُمْ ۚ لَا تَحْسَبُوهُ شَرًّا لَكُمْ ۖ بَلْ هُوَ خَيْرٌ لَكُمْ ۚ لِكُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ مَا اكْتَسَبَ مِنَ الْإِثْمِ ۚ وَالَّذِي تَوَلَّىٰ كِبْرَهُ مِنْهُمْ لَهُ عَذَابٌ عَظِيمٌ
مسلّماً کسانی که آن تهمت عظیم را عنوان کردند گروهی (متشکّل و توطئه‌گر) از شما بودند؛ امّا گمان نکنید این ماجرا برای شما بد است، بلکه خیر شما در آن است؛ آنها هر کدام سهم خود را از این گناهی که مرتکب شدند دارند؛ و از آنان کسی که بخش مهمّ آن را بر عهده داشت عذاب عظیمی برای اوست!( آیه 11 سوره نور )
فَإِنْ كَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسَىٰ أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئًا وَيَجْعَلَ اللَّهُ فِيهِ خَيْرًا كَثِيرًا
چه بسا چیزی خوشایند شما نباشد، و خداوند خیر فراوانی در آن قرار می‌دهد!آیه 19 سوره نساء
فَقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ لَا تُكَلَّفُ إِلَّا نَفْسَكَ ۚ وَحَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ ۖ عَسَى اللَّهُ أَنْ يَكُفَّ بَأْسَ الَّذِينَ كَفَرُوا ۚ وَاللَّهُ أَشَدُّ بَأْسًا وَأَشَدُّ تَنْكِيلًا
در راه خدا پیکار کن! تنها مسؤول وظیفه خود هستی! و مؤمنان را (بر این کار،) تشویق نما! امید است خداوند از قدرت کافران جلوگیری کند (حتی اگر تنها خودت به میدان بروی)! و خداوند قدرتش بیشتر، و مجازاتش دردناکتر است.آیه 84 سوره نساء
الخیر فیما وقع / ریشه و تفاسیر
آیات دیگر
فَتَرَى الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ يُسَارِعُونَ فِيهِمْ يَقُولُونَ نَخْشَىٰ أَنْ تُصِيبَنَا دَائِرَةٌ ۚ فَعَسَى اللَّهُ أَنْ يَأْتِيَ بِالْفَتْحِ أَوْ أَمْرٍ مِنْ عِنْدِهِ فَيُصْبِحُوا عَلَىٰ مَا أَسَرُّوا فِي أَنْفُسِهِمْ نَادِمِينَ
(ولی) کسانی را که در دلهایشان بیماری است می‌بینی که در (دوستی با آنان)، بر یکدیگر پیشی می‌گیرند، و می‌گویند: «می‌ترسیم حادثه‌ای برای ما اتفاق بیفتد (و نیاز به کمک آنها داشته باشیم!)» شاید خداوند پیروزی یا حادثه دیگری از سوی خود (به نفع مسلمانان) پیش بیاورد؛ و این دسته، از آنچه در دل پنهان داشتند، پشیمان گردند!آیه 52 سوره مائده
قَالُوا أُوذِينَا مِنْ قَبْلِ أَنْ تَأْتِيَنَا وَمِنْ بَعْدِ مَا جِئْتَنَا ۚ قَالَ عَسَىٰ رَبُّكُمْ أَنْ يُهْلِكَ عَدُوَّكُمْ وَيَسْتَخْلِفَكُمْ فِي الْأَرْضِ فَيَنْظُرَ كَيْفَ تَعْمَلُونَ
گفتند: «پیش از آنکه به سوی ما بیایی آزار دیدیم، (هم اکنون) پس از آمدنت نیز آزار می‌بینیم! (کی این آزارها سر خواهد آمد؟)» گفت: «امید است پروردگارتان دشمن شما را هلاک کند، و شما را در زمین جانشین (آنها) سازد، و بنگرد چگونه عمل می‌کنید!»آیه 129 سوره اعراف
نظر امام خمینی ره در مورد الخیر فیما وقع
امام خمینی(ره) به عنوان یک اسلام شناس معتقد به آموزه های وحیانی قرآن براساس وحی بر این باور بود که «هرچه پیش آید، خوش آید». در همین چارچوب و با چنین تحلیل و تبیینی است که ایشان شهادت حاج آقا مصطفی در شهر نجف اشرف را از الطاف خفیه الهی می داند و این مصیبت بزرگ را براساس چنین معیار و ملاکی ارزیابی می کند.
اگر با این نگرش به هستی نگاه کنیم و تحلیل و تبیین های خود را براساس این معیار قرآنی داشته باشیم، در زندگی با نوعی آرامش خاص مواجه می شویم؛ زیرا همه رخدادها را در کلیت خیر تحلیل می کنیم که برای خودمان و هستی مفید و سازنده است.
الخیر فیما وقع نتیجه گرایی
الخیر فیما وقع در واقع ، تفکر نتیجه گرا را مبنا قرار داده است ، به عنوان مثال واقعه ی کربلا با تمامی اتفاقات تاسف باری که در دل خود داشته است ، نتیجه درخشانی داشته که به صراحت می‌توان گفت اگر امروز مسلمان و مسلمانی در جهان وجود دارد به دلیل وقوع کربلا بوده است حتی مذاهب غیر شیعی ( سنی و اباضیه ) بدون واقعه ی کربلا در تاریخ محو می‌شدند.
الخیر فیما وقع نشانگر این است که تمام اتفاقات عالم از ابتدای خلقت در راستای رسیدن بشر به روز قیامت و زندگی ابدی بشر می‌باشد ، چه بسیار آیات قرآن که با اقدام کفار و منافقین بر پیامبر ص نازل شده است و ما امروز از آن آیات بهره میگیریم ، یعنی اگر یک کافر اتفاق بدی را رقم نمیزد ما امروز از وجود یک آیه قرآنی محروم بودیم .
اداره ی این جهان تحت اراده ی مطلق خداوند می‌باشد و بزرگترین معجزه ی خداوندی همین است که انسان به اختیار عمل می‌کند ولی امور تحت اراده خداوند پیش میرود .
الخیر فیما وقع در بعد روانشناسی
- نتیجه کار هر چه شد راضی هستیم و گله ای نمی کنیم؛ چرا که عاقبت کارها به دست خداست .
- فرد به نتایج کارهایش به دیده ی مثبت می نگرد و هراسی از آینده ندارد .
- کسی که یقین دارد خداوند برای بنده اش بد رقم نمی زند و همیشه خوبی او را می خواهد، هرگز به دلش ترس راه نمی دهد .
- باید همیشه به خدا حسن ظن داشته و خوش بین
الخیر فیما وقع و نادر شاه
نقل است که میرزا مهدی خان استر آبادی معروف به منشی سجعی مطنطن برای مهر نادرشاه افشار ساخته از نظر گذارانید. نادر برآشفت ونوشته را به دور افکند و باآنکه عامی بود سر برآورد وگفت : ” بر روی خاتم من این جمله را حک کنید الخیر فیما وقع. بعضی از مورخین ایرانی نسبت به واقع بالا با نظر تردید می نگرند وبه عبارت مذکور را ماده تاریخ سلطنت نادر شاه میدانند زیرا الخیر فیما وقع به حروف ابجد برابر است با سال 1148 هجری قمری که سر سلسله افشاریه در شوال همان سال به سلطنت رسیده است. [آخرین خبر]