حتما برای شما هم پیش آمده است اصطلاح قوه قهریه را بشنوید یا مشاهده کرده باشید و از معنی دقیق آن مطلع نباشید، در این مطلب معنی دقیق این کلمه را مرور میکنیم (قوه قهریه یعنی چه ? ).
جدول محتوا
معنی قوه قهریه
واژه قوه قهریه یا قوه قاهره معادل «فورس ماژور – Force majeure» در زبان فرانسوی می‌باشد، این اصطلاح نخستین بار در قانون مدنی فرانسه بکار گرفته شده است.
فورس به معنی: نیرو، قوه، اجبار
ماژور به معنی: شدید، قهرا
معنی فورس ماژور:
- خارج از حیطه قدرت متعهد
- شرایط غیر قابل کنترل
- حادثه غیر قابل پیش بینی و غیر قابل اجتناب
قوه قهریه در حقوق
زمانی که در یک قرارداد یکی از طرفین به دلیل شرایط خاصی که برایش پیش آمده است نتواند تعهد خود را کامل و به موقع انجام دهد موضوع قوه قهریه مطرح میشود.
مثال:
فرضا یک فرد با یک کارخانه قرارداد دارد که تا فلان تاریخ فلان دستگاه را برایش تولید کنند.
اما در این میان به دلیل زلزله کارخانه آسیب می‌بیند و نمی‌تواند تعهد خود را انجام دهد، اگر خریدار با استناد به متن قرارداد بخواهد شکایت کند و درخواست غرامت مطرح کند. مسئولین کارخانه می‌توانند با استناد به اصل « قوه قهریه » از مراجع قانونی بخواهند که غرامت را رد کنند.
از آنجایی که بلایای طبیعی مثل زلزله مصداق قوه قهریه هستند قطعا دادگاه به نفع کارخانه رای خواهد داد.
قوه قهریه در قانون مدنی ایران
طبق ماده ۲۲۷ قانون مدنی ایران فورس ماژور یا قوه قهره حادثه‌ای می‌باشد که نمیتوان آن را به متعهد مربوط دانست، اعم از این‌که ارتباطی با قلمرو فعالیت متعهد داشته و « حادثه غیرمترقبه » تلقی شود ، یا صرفاً ناشی از عوامل بیرونی و جدا از متعهد باشد.
ماده ۲۲۷ قانون مدنی
متخلف از انجام تعهد وقتی محکوم به تادیه خسارت میشود که نتواند ثابت نماید که عدم انجام به واسطه علت خارجی بوده است که نمیتوان مربوط به او نمود.
ماده ۲۲۹ قانون مدنی
اگر متعهد به واسطه حادثه که دفع آن خارج از حیطه اقتدار اوست نتواند از عهده تعهد خود برآید محکوم به تادیه خسارت نخواهد بود.
مصادیق قوه قهریه
- سیل
- زلزله
- طوفان
- صاعقه
- جنگ داخلی یا حمله دشمن خارجی
- اعتصاب و شورش
- حریق
- رانش زمین
- بستن راه توسط حکومت ها
- برخورد شهاب سنگ با زمین
علاوه بر موارد فوق در هر کشوری ممکن است عوال دیگری هم جز قوه قهریه در نظر گرفته شده باشد، به همین دلیل باید قانون کشور ها جداگانه بررسی شود.
شرط رد قوه قهریه
قوه قهریه باید به طور کامل غیر قابل کنترل و پیشبینی توسط فرد متعهد باشد . اگر فرد متعهد به دلیل کوتاهی ، موارد قابل پیشبینی را لحاظ نکرده باشد شامل قوه قهریه نخواهد شد.
به عنوان مثال اگر فردی یک انبار مواد قابل اشتعال را بدون تجهیزات اطفاء حریق نگهداری کند در صورت بروز آتش سوزی خارج از قوه قهریه تشخیص داده میشود زیرا امکانات لازم قابل پیشبینی بود و در کار کوتاهی شده است.