طاق یعنی چه ?

حتما برای شما هم پیش آمده است کلمه « طاق » را بشنوید یا مشاهده کرده باشید و از معنی دقیق آن مطلع نباشید، در این مطلب معنی دقیق این کلمه را مرور میکنیم ( طاق یعنی چه ?).

معنی طاق

مترادف و معادل واژه طاق:

• درگاه
• سقف
• شکل ∩
• سقف منحنی
• رف
• انحنا
• طاقچه
• قوس
• رواق
• آسمان
• یگانه
• فلک
• سپهر
• ایوان
• خمیدگی
• وتر
• تاق
• تک
• تنها
• فرد
• یکتا
• ردا
• طیلسان
• تا
• لنگه
• تاک
• رز
• مو
• زیتون
• دست
• طاقه
• نهال بی شاخه

معنی طاق در لغتنامه دهخدا

طاق ( اِ ) سقف محدب، آسمانه، درونسو یا جانب انسی سقف، سقفی چون خرپشته کرده، عقد.

|| ایوان || گنبد طارم و مجازاً به معنی آسمان || آنچه خمیده باشد از بناها، معرب تاک، خمیدگی در نقش و نگار زیورهای عمارات و مجازاً بر خمیدگی ابرو و محراب و کمان اطلاق شود، طاق ابرو، خم ابرو، کمان ابرو، قوس حاجب.

|| نوعی از جامه، نوعی از جامه پوشیدنی، و آن فرجی و جبه پنبه دار باشد و طیلسان و ردا را نیز گفته اند و بدین معنی عربی است.

|| دست، طاقه، تا، رجوع به طاقه شود: چون دوری چند شراب بگشت، چند طاق جامه مرتفع قیمتی پیش من بنهادند.

|| تیزی ایوان و عمارت و پل و رودخانه.

|| رف، طاقچه، کوة، رف مانندی که در آن چیزها گذارند، سهوة.

– طاق و جفت باختن: در تداول عامه طاق یا طاق جفت بازی کردن: یقال ُ خَساً او زکاًیعنی طاق یا جفت.
– || بازیی است که از چیزی، یک یا چند عدد در دست دارند، و از حریف، جفت یا طاق بودن آن پرسند، جواب حریف اگر مطابق واقع افتد بُرده، وگرنه باخته باشد، بازی معروف قمار و با لفظ باختن و زدن مستعمل است.

|| در قوسی ایوان خانه || اَزَج. سَغ و آن نوعی ازعمارت طولانی و دراز است || سنگ بزرگ بیرون آمده از کوه: و کذلک فی البئر || نوعی از صدا و آواز را نیز گویند || سقف بطن اوسط دماغ || پرده تنکی که دماغ را بر دو جزء مقدم و مؤخرّ بخش کند، به معنی باز و گشوده نیز آمده است || ما بین هر دو چوبی از کشتی || هر بلندی که باشد، بر بلندی.

ادامه معنی طاق

– بر طاق نهادن، یا بطاق برنهادن، یا بر طاق نسیان و یا فراموشی نهادن، کنایه از فراموش کردن، بالتمام او را ترک گفتن، از یاد دادن، ترک کردن.

چارطاق: نوعی از خیمه چهارگوشه که آن را در عراق شروانی و در هند راوتی گویند.
|| خیمه مطبخ || اطاقی که در بالای سرای ها بر چهار ستون بنا کنند || کنایه از عناصر اربعه || و در تداول امروز، دو لنگه در تمامی باز، هر دو مصراع در تمام گشاده.
– چارطاق خوابیدن: در تداول عامه، طاق باز خوابیدن، چارطاقی: بنای مربعی میانه نه بزرگ نه کوچک که بر سر گورمردگان سازند.
– چشم بطاق افتادن: حالت خاص در چشم محتضران پیدا شدن.
– سر کسی را بیخ طاق کوبیدن یا بطاق کوبیدن: او را به وعده دروغین مطلق برفتن داشتن، بفریب کسی را از خود راندن، کسی را فریفتن.
– طاق آرایش و آرایش طاق: خم و زیور سقف و ایوان در تداول معماران. و مجازا کنایه از ستارگان.

– || یکتا و بیمانند شدن || دور ماندن، تنها ماندن. جدا ماندن، از طاق افتادن و افکندن، از جای بلند افتادن و افکندن، نوطاق، موزاری که تازه کاشته باشند و این ترکیب در جنوب خراسان ( گناباد ) متداول است.

– طاق افتادن: به نهایت بی طاقتی رسیدن.

– طاق ابرو ناگشادن: کنایه از اخم کردن و عبوس بودن.

– طاق ابروگشادن: کنایه از خندیدن.

– بطن طاق: شکمی که در آن طعام نبود.
– به طاق ابرو خم آوردن: به ابرو خم دادن. کنایه از اخم کردن و عبوس بودن.

– از طاق دل افتادن: کنایه از خوار و بی اعتبار شدن.

|| مقابل جفت، معرب است از تا و تای و بعقیده صاحب غیاث قاف در آخر آن افزوده اند یا صورت و تعریبی از تک است و در این معنی طاق نعل ، لنگه کفش معنی دهد؛ ویقال طاق نعل، یکتا، فرد، طاقی بود، توّ، ته، لنگه، بی جفت، بی مانند، مقابل زوج، یگانه، تنها، اوحد وِتر، وَتر، بی نظیر، فرید، وحید.

– طاق ماندن: جدا و تنها و منفرد ماندن، دور افتادن.

واژه طاق در اشعار فارسی

کز فراقت بکشد جان بوصال تو دهم
تو گرو بردی اگر جفت اگر طاق آید (سعدی)

چو طاق و جفت زدن بر طریق لعب کنند
به نیزه تنها جفت و به تیغ سرها طاق (ظهیر فاریابی)

گاو ریشی بود او برزیگری
داشت جفت گاوی و طاق خری (عطار)

دهر ویران را بجز آرایش طاقی نماند
خویشتن زین طاق ویران درکشم هر صبحدم (خاقانی)

طاق با جفت هردوان جفتند
ز آنکه توحید نیست زیر بیان (ناصرخسرو)

چو افتاد این سخن در گوش فرهاد
ز طاق کوه چون کوهی در افتاد (نظامی)

به یک دست ایوان یکی طاق دید
ز دیده بلندی او ناپدید (فردوسی)

همه خانه سرگین بد از گوسفند
یکی طاق بر پای و جای بلند (فردوسی)

به بوزرجمهر آنگه آواز کرد
ز طاق شکسته پس آغاز کرد (فردوسی)

مطالب پیشنهادی

• طاقت فرسا یعنی چه ?
• اطاق یا اتاق ?
• تاق یا طاق ?
• تاقچه یا طاقچه ?
• مشتاق یعنی چی ?